سید اسدالله خرقانی

زندگینامه :

سید اسدالله خرقانی ؛ روحانی و نویسنده نوگرای عصر مشروطه و رضاشاه. در خرقان قزوین متولد شد.

مقدمات علوم دینی را در زادگاه خویش فرا گرفت و در ۱۵سالگی برای ادامۀ تحصیل به قزوین رفت. پس از فراگیری فقه و اصول به تهران آمد و در حوزه درس میرزای جلوه حکمت آموخت و درضمن آن، علوم جدید و زبان فرانسه خواند. سپس به نجف اشرف رفت و قریب ۲۵ سال در حوزۀ علمیه نجف تحصیل کرد و به درجۀ اجتهاد رسید.

وی در نجف بیش از همه در حوزۀ درس آخوند خراسانی و در دستگاه وی بود. خرقانی همراه با شماری از طلاب جوان، دسته‌ای از روحانیون نوگرا و متجدد را در آستانۀ مشروطه پدید آوردند و او نوعی رهبری میان آنان داشت. این جمع به یاری مشروطه‌طلبان برخاستند و با آنان ارتباط داشتند. خرقانی در دورۀ سوم مجلس شورای ملی به‌عنوان نمایندۀ قزوین انتخاب شد و پس از آن هم در سیاست حضور داشت. در جریان قرارداد وثوق‌الدوله وی مخالفت‌های فراوانی با آن کرد. بعدها سیاست را کنار گذاشت و به فعالیت‌های فرهنگی روی آورد.

وی بی‌بندوباری‌های رایج در تمدن غربی را که نام قانون به‌خود گرفته محکوم کرده و آن‌را دنباله تفکر مادی و الحادی می‌دانست. او از دموکراسی اسلامی سخن می‌گفت و آن را بهتر از دموکراسی غربی معرّفی می‌نمود. خرقانی بر سیاسی بودن اسلام تأکید می‌کرد و حفظ اسلام را در گرو پیوند آن با سیاست می‌دانست. وی در آثار خود از نوعی جمهوری اسلامی دفاع می‌کند و در مواردی به انتقاد از روحانیت سنّتی پرداخته نقش اصلاح‌گری و مبارزه با آنچه خرافه می‌نامد به‌خود می‌گیرد و به‌همین دلیل مخالفت‌هایی را علیه خود برمی‌انگیزد.

خرقانی در سال ۱۳۱۵ ه. ش. در تهران درگذشت.

کتاب ها:

- رسالۀ مقدّسۀ محوالموهوم و صحوالمعلوم

- روح‌التمدن و هویت‌الاسلام

- مختصری در مرام جامعۀ مقدسۀ اسلامی

- رد داروینیست‌ها

- رد کشف حجاب

- برهان‌الساطع فی اثبات‌الصانع

- رساله در مفهوم و مصداق اوالوالامر قرآنی

منابع

------------------------------------

- دانشنامه دانش گستر ج ۷ ص ۴۷۲.

برچسب‌ها: مشاهیر قزوین, مشاهیر تهران, فقیهان تهران, درگذشتگان ۱۳۱۵ ه ش

آیت الله سید محمد تقی حکیم

زندگینامه

آیت الله سید محمد تقی حکیم فرزند سید احمد ، عالم فاضل و فقیه محقق ، در روز ٩ آبان ١٣٠٥ هجری شمسی مطابق ٢٤ ربیع الثانی ١٣٤٥هجری قمری در شوشتر به دنیا آمد.

نسب ایشان با سه واسطه به عارف شهیر حاج سید علی شوشتری مصاحب و وصی شیخ انصاری و با هفت واسطه به علامه محدث سید نعمت الله جزایری میرسد، بدین ترتیب: سید محمد تقی - سید احمد - سید علی اکبر - سید حسین - حاج سید علی شوشتری - سید محمد - سید طیب - سید نورالدین - علامه سید نعمت الله جزایری.

حاج سید علی شوشتری
|

حاج سید حسین حکیم
|

حاج سید علی اکبر حکیم
|

حاج سید احمد حکیم
|

آیت الله سید محمد تقی حکیم

در سن ٧ سالگی در مهر ماه ١٣١٢ به مقطع ابتدائی وارد شد که پس از پایان شش سال ابتدائی در خرداد ماه ١٣١٩ موفق به دریافت گواهینامه ششم ابتدائی گردید.

آیت الله حکیم بیش از دو سال در شوشتر به خواندن ادبیات عرب مشغول بود. در مهر ماه ١٣٢١ ملبس به لباس مقدس روحانیت گردید و جهت ادامه تحصیل به قم مشرف شده و در مدرسه فیضیه اقامت نمود.

طی پنج سال حضور در درس فضلای قم صرف و نحو، منطق، معانی، بیان، بدیع و اصول اعتقادی را آموخت و علاوه بر دروس فوق سیوطی را نزد حجت الاسلام آقا سید محمد کاظم آل طیب، مقداری از مغنی باب اول را نزد آقا شیخ مصطفی عاملی مطول را نزد آقا شیخ ابوالقاسم نحوی، حاشیه ملاعبدالله و معالم و شرح باب حاری عشر را نزد حاج شیخ ابوالفضل قمی حمدیه و شرح نظام را نزد آقا شیخ ابوالقاسم آشتیانی باب رابع مغنی را به اتفاق آقا شیخ محمد تقی مطهری (برادر شهید مطهری) نزد استاد مرتضی مطهری آموخت.

قبل از تشرف به نجف اشرف در اهواز کتاب "شرح شمسیه" و اوائل کتاب "رسائل" شیخ انصاری را نزد آیت الله آقا شیخ میرزا جعفر انصاری و کتاب "شرح تجرید" و اوائل کتاب "مکاسب" را نزد آیت الله سید محمد تقی آل طیب خواند.

پس از مراجعت از نجف اشرف و اقامت در اهواز به مدت ٩ سال در این شهر جهت طلاب دینی مدرسه علمیه آل طیب دروس مقدمات تا شرح لمعه، منطق و شرح منظومه و در منزل به تدریس ادبیات عرب، اصول فقه و فلسفه اشتغال داشت شاگردان ایشان در منزل عمومآ از دانش آموزان رشته ادبی، دبیران عربی، دبیرستانهای اهواز، کارمندان شرکت نفت و دانشجویان تشکیل میشود. خودشان در این مورد مینویسند:

"عده ای در دانشکده حقوق دانشگاه تهران یا دانشکده الهیات دانشجو بودند بعد از ثبت نام در تهران به اهواز مراجعت کردند و در اهواز فقه، اصول فقه و ادبیات عرب را نزد اینجانب میخواندند و موقع امتحان به تهران میرفتند و امتحان میدادند که همه آنها در امتحانات موفق شدند و لیسانس گرفتند."

حدود یک سال و نیم در نجف اقامت نمود و در این مدت توانست بقیه مکاسب را نزد "حاج میرزا حسن یزدی"، رسائل را نزد "آقا شیخ محمد تقی ایروانی"، جلد اول کفایه را نزد "آقا شیخ مجتبی لنکرانی" و جلد دوم کفایه را نزد "آقا سید عبدالاعلی سبزواری" بیاموزد.

پس از فراغت از درس سطح به درس خارج فقه "آیت الله العظمی آقا سید محسن حکیم" که آن موقع مستمسک عروه الوثقی خارج فقه ایشان بود رفت و در درس خارج اصول آیت الله العظمی آقا سید ابوالقاسم خوئی نیز شرکت نمود. و در تاریخ ٢٥ جمادی الاولی سال ١٣٧١ هجری قمری مطابق ٢/١٢/١٣٣٠خدمت علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی رسید و چون قبلآ از ایشان تقاضای اجازه روایتی نموده بود توفیق کسب اجازه روایتی پیدا کرد. بعدآ دو اجازه کتبی روایتی بخط شریف حاج شیخ آقا یکی مختصر و یکی مطول با ذکر مشایخ و اساتید صادر گردید.

ایشان علاوه بر داشتن اجازه روایت از شیخ آقا بزرگ طهرانی ؛ دارای اجازه در امور حسبیه از آیت الله العظمی آقا سید محسن حکیم، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی آقا سید ابوالقاسم خوئی، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی حضرت امام خمینی، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی آقای حاج سید احمد خوانساری، اجازه روایتی و امور حسبیه از آیت الله العظمی مرعشی نجفی، اجازه امور حسبیه از رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی آقا شیخ محمد علی اراکی، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی آقا شیخ محمد فاضل لنکرانی، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی بوده است.

او کتاب هایی همچون «الهام از گفتار علی علیه‌السلام»، «قرآن از زبان قرآن»، «درسهایی از مکتب امام صادق(ع)»، «حقوق زن در دین اسلام» و... را تألیف کرده است.

وی در سال ۱۳۳۲ نخستین اثر خود را که ترجمه کتاب «حقوق و حدود آزادی زن در دین اسلام» نوشته محمدعلی زهیری نجفی بود، به انجام رساند.

آیت‌الله محمدتقی حکیم در تابستان ۱۳۴۰ به دعوت اهالی محله حصار بوعلی شمیران در منطقه نیاوران به تهران مهاجرت کرد و امامت جماعت مسجد این محل را پذیرفت و ۶۰ سال امام جماعت این مسجد بود. در سال ۱۳۷۵، این چهره فرهنگی با اهدای ۱۵ هزار جلد از کتاب‌های چاپی، ۱۲۰ جلد از کتاب‌های چاپ سنگی و ۱۵۰ جلد از کتاب‌های خطی، تماما متعلق به کتابخانه شخصی خود، کتابخانه عمومی این محل را زیر نظر آستان قدس رضوی افتتاح کرد.

این عالم ربانی صبح پنجشنبه چهارم اسفندماه ۱۴۰۰ ه. ش. به دلیل کهولت سن درگذشت. مراسم تشییع پیکر او شنبه ۷ اسفندماه برگزار شد و در امامزاده صالح تجریش به خاک سپرده شد.

منابع

---------------------------------

خبرگزاری ایسنا : ۵ اسفند ۱۴۰۰

_- سایت اینترنتی اندیشوران حوزه

برچسب‌ها: آرمیدگان امامزاده صالح تجریش, مشاهیر تهران, فقیهان تهران, زادگان ۱۳۰۵ ه ش

سید مهدی طباطبائی

سید مهدی طباطبائی استاد اخلاق ، فقیه و عالم و خطیب معاصر ، در اول فروردین ۱۳۱۵ ه. ش. در رفسنجان به دنیا آمد و در کودکی با خانواده اش به مشهد آمد و در آنجا به تحصیل علوم دینی پرداخت.

ابتدا در مکتب‌خانه‌های مشهد نصاب الصبیان و جامع المقدمات و معراج السعاده را خواند. بعد در مدارس ابدال خان، و نواب، به تحصیلات حوزوی مشغول شد. از ادیب نیشابوری ادبیات را آموخت. و منطق را نزد استاد آقا شیخ محمد عیدگاهی، فقه را خدمت میرزا محمد مدرس یزدی، رسایل، کفایه و مکاسب را خدمت آقا شیخ محمدکاظم دامغانی و آقا شیخ هاشم قزوینی فراگرفت و توحید صدوق و مقداری از اصول کافی را نزد مرحوم آقا شیخ مجتبی قزوینی خواند.

آنگاه برای ادامه تحصیل راهی قم شد. دو سال هم در قم بودو به درس مرحوم آیت‌الله‌العظمی بروجردی حاضر می‌شد. سپس به نجف رفت. دو سالی هم آنجا ماند و به‌واسطه گرفتاری‌ها و ناراحتی‌هایی که پیش آمد ، ناگزیر به مشهد برگشت و به درس مرحوم آیت‌الله میلانی حاضر شد.

وی از جمله معدود انقلابیونی است که پیش از آغاز نهضت امام در سال 42 به زندان افتاد. علت دستگیری وی همکاری با مجموعه فدائیان اسلام و شخص شهید نواب صفوی بود. او در سال 1334 به واسطه حضور در کار های شهید نواب صفوی در زندان قزل قلعه زندانی شد .

وی از جمله کسانی بود که در مشهد برای جمع آوری تایید مرجعیت امام خمینی از طرف علمای مشهد تلاش کرد. پس از آنکه شوهر خواهرش آیت الله سید محمدرضا سعیدی به دلیل مبارزه با رژیم پهلوی به زتدان افتاد و در سال 1349 بر اثر شکنجه شهید شد ، برای ادامه راه او و خالی نماندن مسجد و پایگاه ایشان از مشهد به تهران آمدو در منزل ایشان ساکن شد. و در مسجد ایشان به اقامه نماز و دیگر فعالیتهای دینی و سیاسی پرداخت . پس از پیروزی انقلاب، در کنار فعالیتهای تبلیغی، برخی از مسؤولیتها را همچون سرپرستی بنیاد مستضعفان، عهده دار شد. او عضو جامعه روحانیت مبارز تهران بود و به عنوان نماینده مردم تهران ری شمیرانات و اسلامشهر در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی برگزیده شد. او به خاطر سخنرانی ها و گفتگوهایی که از او در رادیو و تلویزیون پخش می شد به استاد اخلاق معروف بود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید مهدی طباطبایی از در تهران به دلیل عارضه ریوی در یکی از بیمارستان‌های تهران بستری بود تا اینکه در روز جمعه 28 اردیبهشت 1397 ه. ش. و در سن ۸۲ سالی دار فانی را وداع گفت. پیکر این عالم گرانمایه پس از تشییع در تهران به قم منتقل و پس از اقامه نماز میت توسط آیت‌الله شبیری زنجانی از مراجع عظام تقلید ، در حرم مطهر حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.

منابع

-----------------------------------------

- سایت اینترنتی مسجد 29 اردیبهشت 1397

- پایگاه اطلاع رسانی پارسینه 28 اردیبهشت 1397

برچسب‌ها: مشاهیر تهران, فقیهان تهران, زادگان ۱۳۱۵ ه ش, درگذشتگان ۱۳۹۷ ه ش

آیت الله شیخ علی اصغر مروارید

زندگینامه

آیت‌الله علی اصغر مرواریداز فقها و علمای شیعه و از فعالان سیاسی معاصر ، در سال 1344 ه. ق. مطابق با سال 1304 ه. ش. در شهر مقدس مشهد متولد شد و پس از خواندن مقدمات و قسمتى از سطوح در اوائل ورود مرحوم آیت‏‌اللَّه بروجردى مهاجرت به قم کرد و سطوح را از مدرسین عالى قم آموخت سپس به درس خارج فقه و اصول آیات عظام آقاى بروجردى و مرحوم محقق داماد و بالاخص امام خمینى(ره) حاضر شد و چندین سال از دراسات و محاضر آنان استفاده کامل کرد.

وی فعالیت سیاسی علیه رژیم پهلوی را از سال 1337 آغاز کرد و با شروع مبارزه امام خمینی (ره ) با او همراه شد.

آیت الله علی اصغر مروارید در سال 1342، بعد از قیام پانزده خرداد دستگیر شد و پس از آزادی، دوباره مبارزات خود را از سر گرفت. امام خمینی(ره) پس از آزادی به هنگام بازدید از مناطق قم، آقای مروارید را به منبر می‌فرستاد تا جایی که وی به‌عنوان سخنگوی امام خمینی(ره) در اذهان جای گرفت.

تداوم مبارزات باعث دستگیری‌های مکرر وی شد؛ به‌طوری‌که در سال 1343 مجدداً دستگیر شد و مدتی را در زندان رژیم شاه گذراند. در سال 1347 به مسجد حضرت مهدی(عج) ویلای تهران رفت و به اقامه‌ی نماز پرداخت.

او در سال 1349، به خاطر سخنرانی‌هایش دستگیر و به 18 ماه اقامت اجباری (تبعید) در ایرانشهر محکوم شد، ولی این حکم در دادگاه تجدید نظر فسخ و حکم برائت صادر گردید. در همان سال دوباره دستگیر و مدت سه ماه زندانی شد. در خرداد 1351 نیز توسط مأموران رژیم پهلوی دستگیر و به سه سال تبعید محکوم شد. مدت محکومیت وی در سال 1354 به اتمام رسید و وی به تهران بازگشت و مبارزات سیاسی خود را ادامه داد.

وی سرانجام در روز 14 مرداد 1396 ه. ش. از دنیا رفت و پیکر او در حرم حضرت عبدالعظیم در شهرری به خاک سپرده شد.

کتاب ها

1- سلسلة الینابیع الفقهیة

2- تحقیق اللمعة الدمشقیة فی الفقه الإمامیة (با همکاری برادر مرحوم شان آیت الله محمدتقی مروارید)

منابع

-------------------------------------------

- خبرگزاری تسنیم : 14 مرداد 1396

برچسب‌ها: مشاهیر مشهد, مشاهیر تهران, فقیهان تهران, زادگان ۱۳۰۴ ه ش

آیت الله شیخ محمدرضا محقق تهرانی

آيت‏اللَّه حاج شيخ محمدرضا محقق تهراني در سال 1291 ه. ش. (1332 ق) در تهران به دنيا آمد و پس از پشت سرگذاشتن دروس مقدمات و سطح در قم، راهي مشهد شد. وي در مشهد از دروس آيات عظام: ميرزا هاشم قزويني و حاج آقا حسين طباطبايي قمي و در تهران از محضر درس اخلاق و عرفان آيت‏اللَّه محمدعلي شاه آبادي استفاده برد. آيت‏اللَّه محقق تهراني پس از چندي در قم در درس حضرات آيات: سيدصدرالدين صدر، سيدمحمدتقي خوانساري و سيدمحمد حجت كوه كمره‏اي شركت جُست و براندوخته‏هاي علمي خويش افزود. با ورود آيت‏اللَّه بروجردي به قم در سال 1323، به مدت نه سال در درس فقه و اصول ايشان حاضر شد و به مدارج بالاي علمي دست يافت. اين عالم فرزانه سپس سالياني در مشهد و تهران به تدريس، تاليف، تصنيف و ارشاد مردم پرداخت و منشأ خدماتي گرديد. از ايشان آثار متعددي بر جاي مانده كه حقائقُ الفقه في شرح شرايع الاسلام شامل يك دوره كامل فقه استدلالي در هفتاد جلد يكي از آثار گرانبهاي اوست. آيت‏اللَّه محقق تهراني سرانجام در 12 اسفند 1373ه. ش. برابر با دوم شوال 1415 ق در هشتاد و دو سالگي، بدرود حيات گفت و به جوار رحمت حق شتافت.

منابع

--------------------------------------------

- سایت اینترنتی راسخون

برچسب‌ها: مشاهیر تهران, فقیهان تهران, زادگان ۱۲۹۱ ه ش, درگذشتگان ۱۳۷۳ ه ش