احولی سیستانی

احولی سیستانی فرزند جلال سیستانی ، ، از شاعران قرن یازدهم هجری است. وی در حدود ۹۷۶ ه. ق در سیستان به دنیا آمد. پدرش شاعر بود. اما احولی هر چند در علم و ادب تحصیلاتی نداشت اما به خاطر ذوق فطری و داشتن قریحه شاعری به سرودن شعر پرداخت.

وی در سال ۱۰۲۴ . ق. از زادگاه خود به هند سفر کرد و اوحدی بلیانی در شهر اجمیر با او ملاقات کرد. ملاعبدالنبی فخرالزمانی قزوینی، «مؤلف تذکره میخانه‌ " نیز به سال ۱۰۲۶ احولی را در کشمیر ملاقات کرده‌است. وی پس از چندی تخلص خود را از احولی به بسمل تغییر داد. و در سال ۱۰۳۱ ه. ق به سیستان بازگشت.

دیوان احولی سیستانی مشتمل برپنج هزار بیت بوده است.و بسیاری از اشعارش در ستایش پیامبر اسلام و امام علی ( ع) و امامان شیعه است. اوحدی بلیانی دیوان او را دیده بوده است.

سال درگذشت او به دست نیامد.

نمونه شعر :

مهر در عهدت چنان کم شد که باور می کنم

گر کسی گوید که با یوسف زلیخا دشمن است

*

لب تو در شکر از جوش خنده شور انداخت

رخ تو گرده خورشید در تنور انداخت

کدام سرو زقتمت قیامت انگیز است که رستخیز در آیندگان گور انداخت

به تحفه نکهت گل سوری سوی جیب او می برو

گرفت زلف ز دست نسیم و دور انداخت

دل ار به جنبش آبرو نمی دهی چه عجب

که زد نشانه چو تیر از کمان ز دور انداخت

*

آن که بر گل شب نقاب از تار سنبل بسته بود

صد دل شوریده در هر چین کاکل بسته بود

شب که می نالیدم از یاد گل رویش به باغ

خون دل چون لاله در منقار بابل بسته بود

منابع

-------------------------------------------

- تذکره میخانه صص ۹۰۹ - ۹۱۲.

- تذکره عرفات العاشقین ج ص

- تذکره روز روشن ص

- منتخب الطایف ص ۱۱۳

- کاروان هند ج ۱ ص۲۲.

برچسب‌ها: مشاهیر سیستان, شاعران سیستان, زادگان ۹۷۶ ه ق

ابوثنا احمد زابلی

ابوثنا احمد بن محمد زابلی از دانشمندان د قرن دهم هجری است. وی در ادبیات عرب و علوم قرآنی مهارت داشته و کتاب " اعراب القرآن را در سال 965 ه. ق. تالیف کرده است.

همچنین وی کتاب " حل معاقد القواعد اللاتی تثبت بالدلالا و الشواهد " را به عربی و در موضوع صرف و نحو تالیف کرده است. نسخه ای از این کتاب که درویش خضر در سال ۱۰۰۰ ه. ق کتابت کرده است به شماره ۱۴۰. در کتابخانه حضرت امیرالمومنین در نجف وجود دارد.

منابع

--------------------------------------

- ریحانه الادب ج ۲.ص ۳۵۱

- فرهنگ بزرگان اسلام و ایران ص ۷۵

- سایت اینترنتی کتابخانه ملی و مرکز اسناد جمهوری اسلامی ایران

برچسب‌ها: مشاهیر زابل, مشاهیر سیستان

میرزا شجاع سیستانی

میرزا شجاع سیستانی، شاعر ادیب قرن یازدهم هجری. پسرعموی ملک حمزه سیستانی است. از سیستان به اصفهان آمد و در محلّه عباس آباد اصفهان ساکن شد. در سخن شناسی و معنی پردازی کمال مهارت را داشت و انواع شعر را نیکو می سرود. در زمان تألیف تذکره نصرآبادی (حدود 1083ق) هنوز جوان بود.

این رباعی از اوست:

گر سکّه دل بر سخن خویش زنی

کی حرف بدی ز دشمن خویش زنی

بدگویی خلق همچو چنگ و دُهُلست

منواز که خود بر دهن خویش زنی

منابع

-----------------------------------------

- تذکره نصرآبادی، ج1، ص52؛

- بزرگان سیستان، ص228؛

- اعلام اصفهان ج4

- الذریعه، ج9، ص507.

برچسب‌ها: مشاهیر سیستان, شاعران سیستان, مشاهیر اصفهان, شاعران اصفهان

ابوسعید احمد سجزی

ابوسعید احمد بن محمد سجزی از دانشمندان قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری است که در نجوم و حساب و هندسه و هیأت تألیفات پر ارجی دارد. وی از اهالی سیستان بوده و بدین خاطر به سجزی معروف بود.او در حدود سال 320 ه. ق. در زابل زاده شده و چندی در خراسان و شیراز زیسته است.

او در هندسه تصرفات ابتکاری داشت. از جمله آن که تقسیم یک زاویه را با در نظر گرفتن منحنی هذلولی بررسی نمود. سجزی رساله ای در تثلیث دایره داشته که به وسیله ی وپکه ترجمه شده و به چاپ رسیده است. او همچنین در تقاطع مخروطات و تقسیمات زوایا تألیفاتی داشته که در قرن دهم میلادی مورد استفاده اروپاییان بوده است. شوی در سال 1926 م در مجله ی ایزیس، مطالعات سجزی را در مورد تثلیث زاویه مورد بحث قرار داده است. در حال حاضر بیست و نه اثر از تألیفات سجزی در اروپا موجود است، از جمله پانزده رساله که در موزه ی بریتانیا است و او به نام عضدالدوله نوشته و آنها را (جامع شاهی) گویند. هشت رساله از او هم د ر پاریس قرار دارد و بقیه آثارش در سایر کتابخانه های اروپا نگهداری می شود.

ابوسعید سجزی در سال 415 ه. ق. درگذشت.

کتاب ها

. کتاب الاختیار

• تحصیل القوانین الهندسه المحدود
• الزایجات الکواکب
• المدخل
• رساله در حل ده مسئله
• رساله فی باب انقسام خط مستقیم ذی النهایه
• رساله فی خواص الشکل الجسم الحادث
• رسالة فی عمل البرکار التام و هو برکار المخروط : در مورد ساختمان پرگار تام است.

برچسب‌ها: مشاهیر زابل, مشاهیر سیستان, ریاضیدانان سیستان, زادگان ۳۲۰ ه ق

بدیع الدین ترکو سیستانی

بدیع الدین ترکو سیستانی از شعرای مشهور قرن ششم ه.ق.بود که در سخن سرایی نادر وصحبتش مطبوع بود و طبعش به هزل و مطایبه میل داشت. او در سیستان روزگار می گذراند و سال درگذشتش به دست نیامد.
هنگامی که یکی از عرفا را اسب بر زمین انداخت این دو بیتی را گفت:

آن اسپ ترا عظیم شیرین انداخت

انصاف بده کز در تحسین انداخت


در ره گذر تونیز گفتاری بود

اسپ چو بدان رسید سرگین انداخت

منابع

----------------------------------------

- بزرگان سیستان ص221

برچسب‌ها: مشاهیر سیستان, شاعران سیستان