زندگینامه :

آخوند ملاّ علی اکبر بن شیخ ابراهیم خوانساری اصفهانی، عالم فاضل زاهد متقی از علمای قرن سیزدهم هجری از خواص اصحاب و شاگردان حاج سیّد محمّدباقر حجه الاسلام شفتی بوده و از محضر سیّد صدرالدّین محمّد عاملی و حاج سیّد محمّد قصیر در وقتی که در اصفهان سکونت داشته بهره برده و احتمالاً درک محضر مرحوم بحرالعلوم را نیز

نموده است و ظاهرا از آقا شیخ محمّدتقی بن ابی طالب اردکانی نیز بهره های علمی یافته و از مرحوم صدر و آقا سیّد محمّد قصیر مجاز بوده و حاج سیّد شفیع جاپلقی از او اجازه داشته است.

مرحوم جاپلقی در روضه البهیه درباره او می نویسد: «و من مشایخ المعاصرین الّذین استجزت منهم و اجازتی العالم العامل الزّاهد المحقّق المدقّق الاخ المسدّد و الرّفیق الممجد الاکبر آخوند ملاّ علی اکبر الخوانساری اصلاً الاصفهانی موطنا».

مرحوم سیّد حجه الاسلام در اوایل امر در مسجد میرزا باقر (در محلّه بیدآباد) اقامه جماعت می نمود و چون مسجد سیّد را بنا کرد مرحوم مولی علی اکبر را به جای خود نصب نمود و پس از فوت صاحب عنوان، فرزند او آخوند ملاّ حسین و پس از مرگ او مرحوم آقا کمال الدّین فرزندش به جای او امامت می نمود.

او سرانجام در سال 1271ق وفات یافته و جنازه به نجف اشرف منتقل شده و در وادی السّلام مدفون گردید.

کتاب ها و آثار :

1. «ادعاء المریض الطّلاق فی حال الصّحه» و آن را به دستور استادش سیّد حجه الاسلام تألیف نموده و کتابت نسخه در 24 شعبان 1247ق پایان یافته است.

2. «اعطاء بدل المغصوب ان فقد» که در محضر سیّد حجه الاسلام طرح شده و تاریخ نسخه ذی القعده 1264ق می باشد.

3. «حجیّت ظن مجتهد مطلق نه مجتهد متجزی» در اصول، به عربی و استدلالی مفصّل در 9 مقدمه و 3 وجه نسخه به خط فرزند مؤلف مولی محمّدحسین بن مولی علی اکبر از روی خط مؤلف نوشته شده است.

4. «حجیّت ظن» از تقریرات آقا سیّد محمّدتقی اردکانی

5. «الزکوه» فقه استدلالی متوسّطی است.

6. «شرح ارشاد الاذهان» فقه استدلالی متوسطی است. دو قسمت آن در کتابخانه آیت اللّه گلپایگانی موجود است.

7. «شرح الجعفریه» شرح مزجی استدلالی متوسّطی است بر رساله «جعفریّه» محقّق کرکی. نسخه به خط مؤلّف به شماره 89 در کتابخانه آیت اللّه گلپایگانی در قم موجود است.

8. «عدم جواز الرّد فی الوقف» فقه، عربی استدلالی بسیار مفصّل است بر اینکه اگر شخصی چیزی را وقف کرد نمی تواند آن را بملکیت خود برگرداند مگر آنکه بعضی از شرائط وقفیت متحقق نشود.

این نسخه به شماره ۳۵۶۸/۵-۱۸/۸۸ در ۲۵ برگ به خط مولف در کتابخانه آیت الله گلپایگانی در قم وجود دارد.

آغاز:

"بسمله ، الحمدلله رب العالمین ... أما بعد فنقول قال شیخنا المفید الوقف فی الاصل صدقات لایجوز الرجوع فیها "

انجام:

"نعم لو تمسک أحد بهذه الصحیحة فی اثبات عدم اشتراط الوقف بالقبول له وجه."

9. «عدم جواز مصالحه حق الرّجوع فی العدّه» رساله استدلالی مفصلی است با چند مقدمه بر اینکه زن درایام عده نمی تواند حق رجوع را با مرد خود مصالحه کرده این حق را از خود اسقاط کند

نسخه به خط نستعلیق مولف در ۸ برگ به شماره ۳۵۴۲/۵-۱۸/۶۲ در کتابخانه آیت الله گلپایگانی در قم وجود دارد.

آغاز:

" الحمدلله رب العالمین... أما بعدد فهذه وجیزة فی تحقیق أنه لایجوز للمطلق بالطلاق الرجعی مصالحة حق الرجعة فی العدة"

انجام:

" لانّ الظاهر من تلک الاخبار ان المصالح عنه فی المقام هو حقوق الزوجة من القسم والنفقة وغیرهما کلاً اوبعضاً والمصالح به هو الامساک والمقام معها الا خبرزرارة"

نسخه افتادگی از انجام دارد

10. «نکاح بنت المزنی بها من الرّضاعه» فقه، عربی

11. «الوقف علی من یصح و من لا یصح»

۱۲. کتابت " فهرست " شیخ طوسی ، به خط تحریری در سال ۱۲۴۱ ه. ق. موجود به شماره ۳- ۱۰۸۹در کتابخانه آیت الله گلپایگانی

*

منابع

-------------------------------------------------------

- اعلام اصفهان ج ۴ ؛ نسخه دستنویس.

- دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج2، ص807

- کارنامه بزرگان ایران، ص418

- احوال و آثار خوشنویسان، صص 437 و 438

- تذکره خوشنویسان معاصر، صص 65 و 66

- تاریخ اصفهان (هنر و هنرمندان) ، صص 179-181

- الاصفهان: رجال و مشاهیر، ص466

- دانشنامه هنرمندان ایران و جهان اسلام، صص 438 و 439

- فرهنگ معین، ج6، ص1711

- بیان المفاخر، ج2، ص381

- فهرست نسخه های خطی کتابخانه آیت الله العظمی گلپایگانی ، چاپ اول ، ج ۱ ص

- فهرست نسخه های خطی کتابخانه آیت الله گلپایگانی ج ۵ ص