مشاهیر ایران و اسلام
 
 
 

مدخل : بابا شاه اصفهانی ، نوشته : منوچهر قدسی

از : دانشنامه جهان اسلام ج ۱ ص ۲۵

باباشاه اصفهانی (باباشاه عراقی ) ملقب به رئیس الرؤسا ، از نستعلیق نویسان نامی در قرن دهم . در کوهپایه اصفهان متولد شد و در همانجا پرورش یافت و سرانجام در جوانی در سفری به بغداد (996) درگذشت (منشی قمی ، ص 119). بعضی از تذکره ها او را شاگرد میرعلی هروی (متوفی 952) دانسته اند، ولی با ملاحظه سال وفات و عمر کوتاه او این ادعا از نظر تاریخی درست به نظر نمی آید (بیانی ، ص 85ـ86). باباشاه در عصر خود از مشهورترین خطاطان بوده است و خطش را به «عذوبت » و پختگی و لطافت ستوده اند (امین احمد رازی ، ج 2، ص 430) و نوشته های او را «به قیمت اعلی » می خریدند (اسکندرمنشی ، ج 1، ص 171). به سبب اخلاق درویشانه از نزدیکی با سلاطین و امرا پرهیز می کرد و روزگار را در گوشه نشینی به کتابت می گذرانید. اجرت هر هزار سطر کتابت او، به گفته امین احمد رازی (ج 2، ص 430) سه تومان بوده است . باباشاه شعر نیز می سروده و «حالی » تخلص می کرده است (بیانی ،ص 86). نمونه هایی از اشعار او در برخی از تذکره ها آمده است . منظومه ای در آداب خوشنویسی بدو نسبت داده اند. رساله آداب * المشق نیز که به خطا به میرعماد * (متوفی 1024) نسبت داده شده از باباشاه اصفهانی است (ایرانی ، ص 140ـ141). این رساله را محمد شفیع براساس نسخه محفوظ در کتابخانه دانشگاه پنجاب چاپ کرده است (بیانی ، ص 87ـ 88). از باباشاه ، که به «کتابت » بیش از «قطعه نویسی » گرایش داشت ، چند قطعه در کتابخانه های ترکیه هست ، و نسخه های متعددی از آثار ادبی فارسی را که به خطّ اوست در برخی از کتابخانه ها می توان یافت .

منابع :
(1) اسکندرمنشی ، تاریخ عالم آرای عباسی ، تهران 1350 ش ؛
(2) امین احمد رازی ، هفت اقلیم ، چاپ جواد فاضل ، تهران ( بی تا. ) ؛
(3) عبدالمحمد ایرانی ، کتاب پیدایش خط و خطاطان ، مصر 1306 ش ؛
(4) مهدی بیانی ، احوال و آثار خوشنویسان ، تهران 1363 ش ؛
(5) عبدالرسول خیامپور، فرهنگ سخنوران ، تبریز 1340 ش ، ص 150؛
(6) هدایت الله سپهر، تذکره خوشنویسان ، ( تهران ،بی تا. ) ، ص 87؛
احمدبن حسین منشی قمی ، گلستان هنر ، چاپ احمد سهیلی خوانساری ، تهران 1366 ش .


برچسب‌ها: خوشنویسان اصفهان, شاعران اصفهان
 |+| نوشته شده در  شنبه بیست و چهارم شهریور ۱۴۰۳ساعت 14:51  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

جعفر بدیعی روزنامه نگار معاصر در سال ۱۲۹۴ ه. ش در یک خانواده فرهنگی درشیراز متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همین شهر به پایان رساند. وی در سال ۱۳۲۵ در رشته فلسفه و علوم تربیتی موفق به کسب درجه لیسانس از دانشسرای عالی دانشگاه تهران شد. بدیعی به مدت ۳۰ سال با وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش) همکاری داشت و دبیر دبیرستان‌های تهران بود.

در اوایل دهه ۱۳۳۰ شمسی جعفر بدیعی فعالیت مطبوعاتی خود را با انتشار مجله بازی برای بچه‌ها در تهران آغاز کرد. مجله بازی سه شماره منتشر شد ولی انتشار آن بعلت مشکلات مالی متوقف گردید. به دنبال آن بدیعی همکاری خود را با روزنامه کیهان آغاز کرد و در سرویس شهرستان‌ها مشغول به کار شد. در تابستان سال ۱۳۳۵ بدیعی پیشنهاد انتشار مجله‌ای برای کودکان و نوجوانان را به مصطفی مصباح‌زاده صاحب موسسه کیهان ارائه داد که با استقبال وی روبرو شد. اولین شماره کیهان بچه‌ها در روز پنج شنبه ششم دی ماه ۱۳۳۵ش. با سرمایه مؤسسه کیهان و به سردبیری جعفر بدیعی در کشور منتشر شد. بدیعی به مدت ۲۳ سال سردبیری و مدیریت کیهان بچه‌ها را بعهده داشت و در سال ۱۳۵۸ با تحولات انقلاب اسلامی و تغییراتی که در مدیریت مؤسسه کیهان به وجود آمد فعالیت مطبوعاتی خود را متوقف کرد.

وی سحرگاه روز نهم مرداد ۱۳۸۰ ش. در تهران در گذشت و درامامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.

*

منابع

--------------------------------------

- ویکی پدیا


برچسب‌ها: مشاهیر تهران, زادگان ۱۲۹۴ ش, درگذشتگان ۱۳۸۰ ش
 |+| نوشته شده در  یکشنبه ششم اسفند ۱۴۰۲ساعت 18:43  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

خواجه قلی بیك قبچاق خان بلخی پسر قبچاق خان امام قلی بیك قوش بیكی سبحان قلی خان فرمانروای توران ، از ادبا و تمورخان قرن دوازدهم هجری است وی کتاب " تاریخ قبراق خانی " را در ۱۱۳۴ آن را به نگارش در آورده و در ۱ ربیع الاول ۱۱۳۷ دوباره بدان نگریسته و چیزهایی بر آن افزوده و در ۲۷ شوال ۱۱۳۸ به انجام رسانده است. کتاب در زمره تاریخ های عمومی است و سبکی ساده، روان و بی تکلف دارد و به زبان فارسی نگاشته شده است. نویسنده تلاش کرده است با مختصرنویسی، چکیده ای از تمامی تاریخ بشری را در یک مجموعه تاریخی تک جلدی بگنجاند. در تاریخ پس از اسلام، نگاه او بیشتر به شرق معطوف است و به ویژه رویدادهای سه منطقه همسایه، یعنی، ایران، آسیای میانه و هند، پر اهمیت تر به شمار می رود. از این کتاب، اطلاعاتی مفید درباره قزاقان، قرقیزها و ازبکان به دست می آید. مخصوصا، با توجه به قلت منابع در باره حکومت شیبانیان، گزارش های دقیق قبچاق خان از دو شعبه ایشان (ابوالخیریان و عربشاهیان/جانیان) که در ماوراء النهر حکمرانی داشتند، اهمیت تاریخی بسیاری دارد.

نسخه قدیمی این اثر که در سال ۱۱۳۲ ه. ق. کتابت شده در کتابخانه سالتیکوف - شچدرین در شهر سن پترز بورگ روسیه وجود دارد.

*

منابع

---------------------------------------------

- هرست نسخه های فارسی موجود در كتابخانه عمومی دولتی سالتیكوف - شچدرین ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, مورخان بلخ, ادیبان بلخ
 |+| نوشته شده در  سه شنبه یکم فروردین ۱۴۰۲ساعت 16:35  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

ملا محمد بن جیت‌بای صوفی بن شاهمردانقلی بلخی، از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است وی نسخه ای از کتاب " النقایة فی مختصر الوقایة " نوشته : عبیدالله بن مسعود بن تاج‌الشریعة محمود حنفی، معروف به صدرالشریعة ثانی؛ را به خط نستعلیق در سال ۱۲۴۳ ه. ق. کتابت کرده است که به شماره ۳۳۷۱۳/۱ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد . رقم کاتب چنین است :

"بتوفیق خدای لاینام * این کتاب روز شنبه تمام ... سنه ۱۲۴۳ بود که این نسخه میمونه متبرکه تحریر یافت بید فقیر حقیر کثیر التقصیر ملا محمد ابن جیت‌بای صوفی شاهمرانقلی بلخی غفرالله لهم."

*

منابع

---------------------------------

- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران.


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  دوشنبه بیست و نهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 11:51  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

ميرخداي داد ولد ميرزا محمد حسين بلخي از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است وی نسخه ای از کتاب " تتریخ راقم " نوشته : میر شرف الدین شریف راقم سمرقندی را به خط نستعلیق کتابت کرده است که به شماره۶۰۹/۱ در کتابخانه بنیاد خاورشناسی فرهنگستان علوم ازبکستان در تاشکند وجود دارد.

*

منابع

-----------------------------

- فهرست نسخ خطی فارسی انستیتوی شرق شناسی ابوریحان بیرونی فرهنگسان علوم ازبكستان. ج.۱ ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  دوشنبه بیست و نهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 11:43  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

عبدالله بلخی از کاتبان قرن دوازدهم هجری است. وی کتاب " الکافیه فی النحو " ابن حاجب را به خط نستعلیق در قرن دوازدهم هجری کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۴۸۶۴۲ در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می شود.

*

منابع

------------------------------------------------

- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ
 |+| نوشته شده در  دوشنبه بیست و نهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 10:13  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

محمد مراد بن محمد صالح بلخي ، از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است. وی نسخه ای از کتاب " اخلاق محسنی " نوشته : ملا حسین واعظ کاشفی را در سال ۱۲۵۹ ه. ق. کتابت کرده است که به شماره ۴۵/۳ در کتابخانه سردار جهندیر (میان مسعود احمد) وجود دارد.

*

منابع

-----------------------------------------------------

- فهرست نسخه های خطی فارسی پاكستان. ج.۱ ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  دوشنبه بیست و نهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 0:6  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

ملا حسن بلخی از صحافان هنرمند قرن سیزدهم هجری است. او در سال ۱۲۹۵ ه. ق نسخه ای از " غزلیات کرام بخاری " را صحافی کرده است. این نسخه به شماره ۱۳۵۱ در کتابخانه آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان در دوشنبه نگهداری می شود

منابع

------------------------------------

- هرست نسخ خطی فارسی انستیتوی آثارخطی تاجیكستان. ج.۱ ص ۲۵۲.


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, صحافان بلخ
 |+| نوشته شده در  شنبه بیست و هفتم اسفند ۱۴۰۱ساعت 16:0  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

میر مستقیم بلخی مزاری از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است. وی نسخه ای از کتاب " مقدمه الصلاه " نوشته : بوعلی قلندر پانی پتی را در سال ۱۲۴۵ ه. ق. به خط نستعلیق در مدرسه نور محمد دیوان کتابت کرده است . این نسخه به شماره N.M.۱۹۷۲-۱۵۹/۱ در کتابخانه موزه ملی پاکستان در کراچی وجود دارد .

*

منابع

-------------------------------------------------

- فهرست نسخه های خطی فارسی موزه ملی پاكستان - کراچی ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  شنبه بیست و هفتم اسفند ۱۴۰۱ساعت 15:16  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

نور بن قاضی اولیا بلخی ، از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است. وی نسخه ای از کتاب " مجمع بحارالانوار فی غرایب التنزیل و لطایف الاخبار " نوشته : جمال الدین محمد طاهر صدیقی فتنی گجراتی را در قرن سیزدهم هجری به خط نسخ تحریری کتابت کرده است که به شماره ۸۵۲۸ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد. و رقم کاتب چنین است : " کاتبه نور بن قاضی اولیا بلخی "

*

منابع

---------------------------------------

- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران.


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  شنبه بیست و هفتم اسفند ۱۴۰۱ساعت 11:5  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

نور محمد بن سلطان محمد بلخی، از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است . وی در سال ۱۲۳۰ق نسخه ای از " دیوان بیدل دهلوی " را به خط نستعلیق نستعلق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۲۱۱۱۱ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد. رقم و تاریخ آن چنین است :

" تمت الکتاب بعون الملک ... فی شهر ربیع الثانی سنه ۱۲۳۲فی لیله السبت فی ید احقر العباد ... نورمحمد ابن سلطان محمد بلخی غفر الله ذنوبه ... برحمتک یا ارحم الراحمین ... یارب نگاه کن تو ایمان آنکسی * این خط ما بخواند و ما را دعا کند. "

*

منابع

-----------------------------------------------------------

- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  پنجشنبه بیست و پنجم اسفند ۱۴۰۱ساعت 18:30  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

محمدرضا بلخی از ادبا و منشیان سده یازدهم هجری است. وی کتاب " روضه الانشاء " را در ۱۰ شعبان ۱۰۶۰ ه. ق. تالیف و به عبدالعزیز خان در بخارا تقدیم کرده است کرده است. این کتاب در ۱۰ شعبان ۱۰۶۰ ه. ق. به خط نستعلیق کتابت شده و احتمالا به خط مولف است اینک در کتابخانه فردوسی جمهوری تاجیکستان در شهر دوشنبه نگهداری می شود.

*

منابع

--------------------------------------------

- نشریه كتابخانه مركزی دانشگاه تهران ج ۹ ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, ادیبان بلخ
 |+| نوشته شده در  پنجشنبه بیست و پنجم اسفند ۱۴۰۱ساعت 16:12  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

سید عبدالقدیر بلخی از خوشنویسان است که نسخه ای از کتاب تذکره الاولیاء عطار نیشابوری را به خط تعلیق کتابت کرده است که به شماره ۶۴ در مجموعه گولپینارلی در کتابخانه موزه قونیه در ترکیه موجود است.

*

منابع

------------------------------------------

- فهرست نسخه های خطی فارسی كتابخانه های قونیه ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  پنجشنبه بیست و پنجم اسفند ۱۴۰۱ساعت 15:51  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

سلجوق بن عالم بن عابد بلخي از کاتبان قرن نهم هجری است . وی در سال ۸۲۳ ه. ق. نسخه ای از کتاب " مناقب العارفین " احمد افلاکی را به خط نسخ کتابت کرده است که در کتابخانه کتابخانه فاتح (ضمن كتابخانه سلیمانیه) در استانبول ترکیه موجود است. رقم و تاریخ نسخه چنین است :

" انجامه:كتبه العبد الضعیف المحتاج إلی رحمة‌ ربه اللطیف سلجوق بن عالم بن عابد عفی الله عنه البلخی جده روز پنجشنبه فی وقت الظهر تاریخ هجرت رسول سنة ثلث و عشرین و ثمانمایة "

*

منابع

---------------------------------------------------------------------

- فهرست دستنویسهای فارسی كتابخانه فاتح (استانبول) ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  پنجشنبه بیست و پنجم اسفند ۱۴۰۱ساعت 15:43  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

حاجی داود بلخی از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است. وی در سال ۱۲۴۱ ه. ق. نسخه ای از کتاب " شرح اسماء الحسنی " را به خط نستعلیق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۲۸۶۳۱/۱۲ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد . رقم کاتب در این نسخه چنین است :

" تم الکتاب لقد انشرح بهذا الشرح صدر سنه ۱۲۴۱ خط حاجی داوود بلخی. "

همچنین کتاب " فرض عین " را به خط نستعلیق تحریری در سال ۱۲۴۳ ه. ق . در اسکدار استانبول کتابت کرده است . این نسخه به شماره ۲۸۶۳۱/۱ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد. و رقم آن چنین است :

" تمت تمام یا رب نگاه دار تو ایمان آنکسی * کین خط من به‌بیند و بر من دعا کند این خط فقیر الحقیر حاجی داود بلخی نوشته شده در تکیه اسکدار من بلاد روم سنه ۱۲۴۳. "

کتاب " انسیه " تالیف یعقوب بن عثمان چرخی را در سال ۱۲۴۱ به خط نستعلیق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۲۸۶۳۱/۴ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد. و رقم کاتب چنین است :

" تمت هذه الرساله الشریفة اللطیفة من انفاس‌القدسیة من ید ضعیف‌الحقیر کثیرالذنب و قلیل‌الطاعت حاجی داود بلخی اللهم اغفر لی ... سنه ۱۲۴۱ نوشته شد این رساله در اسلام‌بول در تکیه اسکدار که مسما باوزبیکیه؟ است."

*

منابع

---------------------------------------

- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران .


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  چهارشنبه بیست و چهارم اسفند ۱۴۰۱ساعت 16:58  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

میرمحمد عظیم بن ملا محمدرجب بلخی از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است.

وی نسخه ای از " یوسف و زلیخا " سروده : فرخ‌‌حسین‌ بن‌ شاه‌‌رضا سبزواری هروی، معروف به ناظم هروی را به خط نستعلیق در آخر شعبان ۱۲۴۹ ه. ق. در بلخ ، قریه راوی به خط نستعلیق کتابت کرده است. این کتاب به شماره ۲۸۰۲۸/۱ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد. و رقم کاتب چنین است :

" تمت الکتاب بعون‌الملک الوهاب در آخر شهر شعبان یوم جمعه و سنه ۱۲۴۹ من ید عبدالفقیر حقیر عدم الطاعات الکریم میرعظیم ابن ملا محمدرجب بلخی در دهه داوی که از قرای بلده ام‌البلاد بلخ است تمت "

وی همچنین نسخه ای از " گلشن توحید " شاهدی را به خط نستعلیق متوسط در سال ۲۳۳ ه. ق. کتابت کرده است.

اثر دیگر او کتابت " کلیات جامی " سروده نورالدین عبدالرحمان جامی است که به خط نستعلیق در سال ۱۲۱۶ ه. ق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۸۴۳۱ در کتابخانه کنج بخش در اسلام آباد پاکستان نگهداری می شود.

*

منابع

-------------------------------------

- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران

- http://www.afghandata.org:8080/xmlui/handle/20.500.12138/18307?show=full

- فهرست مشترك نسخه های خطی فارسی پاكستان . ج.۷ ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  سه شنبه بیست و سوم اسفند ۱۴۰۱ساعت 13:33  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

برهان الدّین مظفّربن شمس بن علی بن حمیدالدین بلخی ، از شاعران قرن هشتم ، اهل بلخ . وی از اخلاف ابراهیم بن ادهم ، صوفی نام آور ایرانی در قرن دوم ، بود. پدرش ، سلطان شمس بلخی ، او را، در زمان سلطنت سلطان محمّدبن تغلق (حک : 725ـ752) در دهلی ، به هند برد و پس از اقامتی کوتاه در دهلی ، به بِهار، شهر کوچکی در هشتاد کیلومتری جنوب پَتْنَه ، نقل مکان کرد و تا پایان عمر در آنجا ماند.
برهان بلخی ، که در آن هنگام (ح 755 یا 756) جوان و علم آموخته بود، به حلقة مریدان شرف الدین احمدبن یحیی * ، از مشایخ صوفیان محل ، پیوست و بعدها خلیفة او شد.

در برگ های ۱۸۲ تا ۱۸۴ جُنگ شماره ۳۴۵۷ کتابخانه مجلس شورای اسلامی " مكتوباتی از حضرت شیخ الاسلام شرف الحق و الشرع و الدین قدس سره العزیز كه بجناب بندگان شیخ مخدوم مظفر شمس بلخی در اوقات مختلفه بر مقتضای اسؤله و آنچه از مشكلات كه در پیش آمده در جواب نوشته اند " دیده می شود.

چند سال در بنگال و مکه بود، ولی سرانجام به شهری که در آن ارشاد شده بود بازگشت و تا هنگام مرگ در 788 (یا به گفتة برخی منابع‌: 803) در آنجا ماند. جانشین‌ او، برادرزاده‌اش‌، حسین‌بن‌ معزّالدین‌، بود.

او برهان‌ تخلّص‌ می‌کرد. اشعاری‌ متوسّط‌، عمدتاً غزل‌، به‌ زبان‌ فارسی‌ سروده‌ است‌. مجموعه‌ای‌ از اشعار عرفانی‌ او به‌ چاپ‌ رسیده‌ و مجموعه‌ای‌ از نامه‌ها و نیز رساله‌ای‌ در بدایت‌ و نهایت‌ درویشی‌ از او بر جای‌ مانده‌، ولی‌ آثار دیگر او در دست‌ نیست‌.در کتابخانه بانكیپور خدابخش (مكتبة خدابخش بهادرخان) در پتنا هند ، نسخه ای از دیوان مظفر بن شمس بلخی که به خط نستعلیق در سال ۱۳۱۳ ه. ق. کتابت شده است به شماره

ACC.NO.۱۸۳۷/۱

نگهداری می شود. فهرست نویس این کتابخانه نوشته است که این نسخه به خط مولف است ولی چنین نیست.

*

منابع

----------------------------------------------------

- دانشنامه جهان اسلام ج ض مقاله : " برهان بلخی " نوشته:

- مظفربن‌ شمس‌ برهان‌ بلخی‌، مجموعة‌ اشعار مولانا برهان‌الدین‌ مظفر شمس‌ بلخی‌ ، چاپ‌ سیّد حسن‌، پتنه‌1958، مقدمة‌ انگلیسی‌

- ذبیح‌الله‌ صفا، تاریخ‌ ادبیات‌ در ایران‌ ، ج‌ 3، تهران‌ 1363 ش‌، ص‌ 1056ـ1058

- فهرست نسخه های خطی كتابخانه مجلس شورای اسلامی. ج.۱۰ ص ۱۴۲۰.

- مرآت العلوم ج۴ ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, شاعران بلخ, درگذشتگان ۷۸۸ ه ق
 |+| نوشته شده در  دوشنبه بیست و دوم اسفند ۱۴۰۱ساعت 8:45  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

عبدالله بن احمد بلخی از خوشنویسان قرن یازدهم هجری است . وی نسخه ای از " دیوان عرفی شیرازی " را به خط نستعلیق در ۵ رجب ۱۰۵۷ ه. ق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۴۷۹۵ در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی در قم وجود دارد.

*

منابع

------------------------------------------

- فهرست نسخه های خطی مرکز احیاء میراث اسلامی ج ۱۱


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  جمعه نوزدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 16:26  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

محمد بیگ بلخی از طبیبان قرن دهم هجری است. از آثار او کتاب " دستور الفصد " است. نسخه ای از این کتاب که در قرن سیزدهم هجری کتابت شده به شماره ۳۹۴۸۷/۱ در کتابخانه ملی ایران موجود است.

آغاز:

" بسمله، سپاس بیکران و ستایش بی پایان مر حکیم مطلق که سزد که وجود بشر را از کارخانه عنایت خلعت لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم کرامة فرموده و گوهر عقل و روح نفسانی بترکیب باد و خاک و آب و آتش ... [اما بعد] چنین گوید بنده اضعف عباد الله القوی محمد بیک بلخی که این مختصری است در بیان فصد عروق انسان که از ذخیره خوارزم شاهی و از دیگر کتب و رساله های دیگر معتبر و انتخاب کرده بر نهجی که ... مسمی بدستور الفصد ساخته بر شش باب اساس نهاد ... باب اول در شرایط فصد و آن مشتمل است بر نه فصل ... "
انجام:

"... و یا از دست دیگر فصد باید کرد و آنموضع را بشیاف مامیشا و بزرقطونا و آب گشنیز ضماد باید کرد و گرداگرد جراحت را بروغن بنفشه یا یاسمین چرب دارند و اگر بروغن کنجد گرم کرده هم چرب دارند خالی از نفع نخواهد بود و الله اعلم بالصواب"


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, طبیبان بلخ
 |+| نوشته شده در  جمعه نوزدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 15:32  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

مسعود بن سيد محمود بخاري بلخي از کاتبان قرن دوازدهم هجری است وی نسخه ای از کتاب " فصل الخطاب لوصل الاحباب " نوشته ی محمد بن محمد پارسا را به خط نستعلیق در ذیقعده ۱۱۸۵ ه. ق. کتابت کرده و به شماره در مکتبه الشرقیه بیروت در لبنان وجود دارد و رقم آن چنین است "

" : قد تم كتابة هذالكتاب المیمون المبارك المسمی بفصل الخطاب من تألیف سیدنا و مولانا خواجه محمد پارسای بخاری رحمه الله تعالی علی ید ضعیف احقر العباد مسعود بن سید محمود بخاری بلخی فی یوم الخمسین من شهر ذی القعدة بیلدة الدمشق الشام فی تكیة السلطان سلیم سنه ۱۱۸۵ هجری اللهم اغفر لمؤلفه و لقاریه و للعامله و للكاتبه و لمن باعث بالكتابة فلجمیع المؤمنین و المؤمنات و المسلمین و المسلمات "

*

منابع

-----------------------------------------

- اوراق عتیق ج ۱ ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  جمعه نوزدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 0:37  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

یعقوب بن علی بلخی از دانشمندان ادبیات است

کتاب ها:

۱. " اعراب دیباچه المصباح " که اعراب و ترکیب دیباچه و مقدمه کتاب " المصباح" نگاشته مطرزی خوارزمی (۶۱۰ق) است که بطور متوسط گزارش شده است. در اكثر فهارس مؤلف نامعلوم است و فقط در نسخه مسجد اعظم آن را از یعقوب بن علی بلخی دانسته است.

نسخه ای از این کتاب که به خط نسخ محمد بن عبدالله در قرن دوازدهم هجری کتابت شده به شماره ۱۰۵۲۳/۴ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی وجود دارد.

۲. " مفاتیح الجنان و مصابیح الجنان " شرح مزجی مختصری است بر كتاب «شرعة الاسلام» ركن السلام امام زاده حنفی (۵۷۳) كه آداب و سنن اسلامی را از گفته های حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله در فصولی گرد آورده است . این شرح از یكصد و بیست كتاب گرفته شده و نام آنها را شارح در پایان كتاب می آورد.

نسخه ای از این کتاب به شماره ۱۵۹۶۱ در کتابخانه آیت الله مرعشی در قم وجود دارد که آن را به خط نستعلیق در سال ۹۴۱ ه. ق. کتابت کرده است.

نسخه دیگری از این کتاب را که احمد بن حاجي علي بن حاجي احمد الشافعي الامدي در سال ۹۵۳ ه. ق. کتابت کرده است ؛ در کتابخانه مدرسة الحسنیة در کتابخانه عمومی اوقاف در موصل به شماره ۷/۱۵ نگهداری می شود.

*

منابع

----------------------------------

- فهرست نسخه های خطی كتابخانه مجلس شورای اسلامی. ج ۳۳ بخش نخست ص

- فهرست نسخه های خطی كتابخانه بزرگ آیة الله العظمی مرعشی نجفی . ج.۴۰ ص

- فهرس مخطوطات مكتبة الاوقاف العامة فی الموصل. ج.۱ ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, ادیبان بلخ
 |+| نوشته شده در  جمعه نوزدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 0:28  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

عبدالله بن عوض محمد بلخی از کاتبان قرن سیزدهم هجری است وی نسخه ای از کتاب " دستورالعلاج " نوشته : سلطان علی گنابادی را به خط نستعلیق در ۱۲۴۱ ه. ق. برای استاد حاجی مولی محمد کاتب کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۴۳۹ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران وجود دارد.

وی همچنین کتاب " مفردات صحت " نوشته محمد معصوم ترمذی سمرقندی را به خط نستعلیق در قرن سیزدهم هجری کتابت کرده است که به شماره ۳۴۴۹۱ در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می شود.

کتابت " حکمه العین " نوشته نجم الدین علی کاتبی قزوینی که به خط نستعلیق او در قرن سیزدهم هجری انجام گرفته و به شماره ۳۳۶۳۸/۲ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد و رقم کاتب چنین است :

" تمت الکتاب کتبه فقیر عبدالله ابن عوض‌محمد البلخی اللهم اغفرهما و بجمیع آل محمد. "

*

منابع

-----------------------------------------------

- فهرست نسخه های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران ج ۴ ص

- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  جمعه نوزدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 0:18  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

ابو ابراهیم شهریار بن حاج محمدیار بن حاج محمد بن قلیچ میرزا درمانی بلخی از مفسران و دانشمندان قرن یازدهم هجری است.

وی مولف کتابی در تفسیر به نام " سراج التاویل فی شرح انوار التنزیل " است .

مولف به سال ۱۰۶۰ مابین خواب و بیداری قاضی بیضاوی را دیده و از او سوالی پرسیده و قاضی او را به كتابش حواله داده است . دوباره این خواب را می بیند كار به تعویق می افتد تا آنكه این كتاب را به تحریرآورده است.

آغاز

" ای بنام تو افتتاح كلام - از ثنایت زبان رسیده به كلام ... صلوات زا كیات و تحیات نامیات نثار روح پر فتوح و قطب مشروح آن شارع ... اما بعد چنین گوید ... ابو ابراهیم یار بن حاجی محمد یار ... "

نسخه ای از این کتاب به شماره ۲/۱۵ در کتابخانه جامع النبی شیث (ضمن مكتبة الاوقاف العامة) در موصل وجود داشته است. هم چنین نسخه ای به شماره ۹۷۷ در کتابخانه گنج بخش اسلام آباد در پاکستان وجود دارد . این نسخه که در قرن یازدهم یا دوازدهم هجری به خط نستعلیق خوش کتابت شده ، تنها تفسیر سوره فاتحه است به نثر روان همراه به نظم ، ناظر بر (انوار التنزیل )قاضی بیضاوی و افزود گیهایی از تفاسیر معتبر كه نام آنها را در هر یك مورد برده: بحر الحقایق ، تاویلات ابو منصور، تحقیق حسامی ،‌تفسیر امام فناری، تفسیر بصایری، تفسیر قرطبی، تفسیر كبیر، تفسیر تیسیر، حقایق التاویل، ریاض الجنان، شرح خطیبی، عین المعانی، طوالع التنویر، كشاف البیان، كشف الاسرار، معالم التنزیل، معالم العلوم ، معانی القران زجاج .

نسخه دیگری در کتابخانه رضا رامپور در رامپور هند به خط نستعلیق که در قرن دوازدهم هجری کتابت شده به شماره

۲۱۹۱۳/۴۷۶/د وجود دارد.

نسخه دیگر در کتابخانه مكتبه چشتیه (غلام محمد آباد، چوك چشتیه) درمجموعه. (نعیم اختر قمر مجددی)، در فیصل آباد پاکستان است که در سال ۱۲۰۳ ه. ق. به دست محمد سادات حسنی کتابت شده است.

همچنین در کتابخانه آرشیو ملی هند (مجموعه فورت ویلیام ) نسخه ای به شماره ۴۹۰.Acc.No، ردیف ۳ وجود دارد که نام کاتب و تاریخ کتابت ذکر نشده است.

نسخه عکسی این کتاب که در قرن دوازدهم هجری به خط نستعلیق خوش کتابت شده ، به شماره ی ۸۳۹ در کتابخانه مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی نگهداری می شود.

یک نسخه عکسی دیگر از این کتاب به شماره ۲۱۰۰ در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی در قم وجود دارد .

*

منابع

-----------------------------------------------

- فهرس مخطوطات مكتبة الاوقاف العامة فی الموصل ج ۲ ص

- فهرست نسخه های خطی كتابخانه گنج بخش. ج.۱

- فهرست مشترک نسخه های خطی پاکستان ج ۱ ص ۵۷.

- فهرست عكسی دائرة المعارف بزرگ اسلامی. ج.۳

- معجم تاریخ التراث الاسلامی فی مكتبات العالم. ج.۲

- فهرست نسخه های عکسی مرکز احیاء میراث اسلامی ج ۶ ص

- فهرست مجموعه فورت ویلیام كالج (كلكته) در كتابخانه آرشیو ملی هند - دهلی نو ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, مفسران بلخ
 |+| نوشته شده در  پنجشنبه هجدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 9:27  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

محمد طاهر بن ابی القاسم بلخی از فضلا و ادبای قرن دوازدهم هجری است . از تولد و وفات و سایر مشخصات او اطلاعی در دست نیست .

کتاب " عجایب الطبقات " از آثار اوست . نسخه اصل به خط مولف به شماره ۲۰۱۸/۳ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است. این کتاب به دستور خاقان بن الخاقان بن الخاقان ابوالمظفر و المنصور، نذر محمد بهادر خان، كه بایستی همان ندر محمد خان از دودمان امیر جان باشد كه بر سمرقند و بخارا و فرغانه و بدخشان و بلخ فرمانروایی داشتند. و این یكی در ۱۰۶۱ هـ .۱۶۵۱م درگذشته است كه (شهریاران : ۴۰۶؛ طبقات: ۲۴۶) او را به نام نادر محمد یاد كرده اند. در دیباجه پس از نام خود و خان پیشگفته، بدون یادی از روزگار نگارش، می گوید این را در عجایب اجرام علوی و غرایب اجرام سفلی، از كتابهای مسالك و ممالك و «جامع العجایب، نزهت القلوب، روضة الصفا، عجایب البلدان و غرایب الدنیا، تحفة الغرایب و مجمع العجایب» گرد آورده «عجایب الطبقات» نامیدم. در ۷ طبقه : ۱-در آفرینش و عجائب طبقات آسمان و زمین و عرش و ملائكه و معراج ۲-تاریخ پیامبران و خلفای چهارگانه ۳-كیفیت ارض و سما و اقالیم وعجایب آن ۴-بعضی از امور عجیبه از تقاویم و رعد و برق ..۵-در علوم غریبه و شعبده، ۶. بعضی از مسایل غریبه شرعیه، ۷-علامات قیامت و خروج مهدی

آغاز:

" بسمله . غایت سعادت ابدی و نهایت كرامت سرمدی حمد كریمی است كه منظر هفت آشام اجرام را بكمال صمدیت مطبق بر افراشت و این ایوان صوامع انس شادروان مجامع قدس را در فضای قدرت معلق داشت از وجود بغایت موجودات علوی و سفلی را خلعت بوده لباس وجود پوشانید . "
انجام:

" دلاور چنگ از حضور عنایت شد خبر رسید كه باسكومكی ... سركار بیگم شمر و معه بیكم مذكور مردمان بلین قید كرده و ظفریاب خان پسر شمر و معه بیگم مذكور نشانیدند بگذارنید شاه نظام الدین عرض نمود كه نادهورا نر این پیشو بتاریخ سیزدهم ربیع الثانی سنه ۳۷ از بالای بام افتاده سرش بشكست و فوت شد. "

*

منابع

---------------------------------------------

- فهرست نسخه های خطی كتابخانه دانشگاه تهران. ج.۸


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ
 |+| نوشته شده در  چهارشنبه هفدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 19:25  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

عبدالرحیم بن عیدان بلخی از خوشنویسان قرن یازدهم هجری است. وی کتاب " انوار التنزیل " نوشته : عبدالله بیضاوی را به خط در اول جمادی الثانی ۱۰۹۹ ه. ق. کتابت کرده است. این کتاب به شماره ۳۹در کتابخانه حوزه علمیه آشتیان نگهداری می شود.و رقم کاتب در پایان نسخه چنین است :

"قد وقع الفراغ من تسوید الدفتر الاول من تفسیر القاضی البیضاوی نورالله مرقده فی غرة جمادی الثانی من شهور سنة الف و تسعة و تسعین علی ید ... ابن عیدان عبدالرحیم بلخی ..."

*

منابع

-----------------------------------------

- فهرست نسخه های خطی كتابخانه حوزه علمیه آشتیان ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  سه شنبه شانزدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 17:5  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

عبدالرحیم بلخی از عارفان قرن یازدهم هجری است ‌ . وی در سال ۱۰۵۵ ه. ق رساله ای عرفانی را تالیف کرده است که به شماره ۴۶۴۷/۳ در کتابخانه گنج بخش در اسلام آباد پاکستان نگهداری می شود.

آغاز نسخه چنین است :

" لك الحمد یا من بیده الملك و هو علی كل شیئی قدیر ، و الصلاة و السلام..."

*

منابع

----------------------------------

- فهرست نسخه های خطی كتابخانه گنج بخش. ج.۲


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, عارفان بلخ
 |+| نوشته شده در  سه شنبه شانزدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 14:14  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

حسن بن اسماعيل بن نور بن يحيي...نبيره بندگي شيخ المشايخ شيخ ...معز شمس بلخي از خوشنویسان قرن دهم هجری است . وی کتاب " لطائف العرفان " تالیف : احمد درواجکی بخارایی را به خط نستعلیق در ۲۵ رمضان ۹۱۹ ه. ق. کتابت کرده است. این کتاب به شماره در کتابخانه دانشگاه پنجاب در لاهور پاکستان وجود دارد.

*

منابع

---------------------------------------------------------

- فهرست مخطوطات شیرانی . ج.۱


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  دوشنبه پانزدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 21:29  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

محمد محسن بن ابوالمعصوم بلخي از خوشنویسان قرن یازدهم هجری است.خط نستعلیق را با مهارت می نوشت . وی نسخه ای از " دیوان حافظ " را در سال ۱۰۶۷ ه. ق. به خط نستعلیق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۶۹۸ در کتابخانه نوربخش ( خانقاه نعمت اللهی) نگهداری می شود .

منابع

-------------------------------------------

- نشریه نسخه های خطی ج ۱۳ ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  یکشنبه چهاردهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 15:38  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

محمود بن محمد بلخی ، از خوشنویسان و کاتبان عهد شاه طهماسب صفوی است. از نمونه های خطوط او یک نسخه " شاهنامه " فردوسی است به خط نستعلیق و تاریخ ۹۴۲ ه. ق. که دارای ۳۶ مینیاتور است و در موزه توپ قاپوسرای استانبول به شماره H 1514 ثبت گردیده است.

*

منابع

----------------------------------------------------

- دانشنامه هنرمندان ایران و جهان اسلام ص ۸۱۲.


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
 |+| نوشته شده در  پنجشنبه یازدهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 13:29  توسط غلامرضا نصراللهی  | 

میر سید عبدالله بلخی از دانشوران قرن دهم هجری است وی در ادب و عرفان دستی داشته و به تدریس می پرداخته است محمد معصوم بن بابا سمرقندی مولف کتاب " تحفة الاعالی فی شرح حواشی الخیالی " از شاگردان اوست که در همین کتاب از استادش یاد کرده است

*

منابع

--------------------------------

- فهرست نسخه های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی ج ۵۰ ص


برچسب‌ها: مشاهیر بلخ
 |+| نوشته شده در  سه شنبه نهم اسفند ۱۴۰۱ساعت 1:1  توسط غلامرضا نصراللهی  | 
مطالب قدیمی‌تر
  بالا