زندگینامه

آیت الله سید محمد تقی حکیم فرزند سید احمد ، عالم فاضل و فقیه محقق ، در روز ٩ آبان ١٣٠٥ هجری شمسی مطابق ٢٤ ربیع الثانی ١٣٤٥هجری قمری در شوشتر به دنیا آمد.

نسب ایشان با سه واسطه به عارف شهیر حاج سید علی شوشتری مصاحب و وصی شیخ انصاری و با هفت واسطه به علامه محدث سید نعمت الله جزایری میرسد، بدین ترتیب: سید محمد تقی - سید احمد - سید علی اکبر - سید حسین - حاج سید علی شوشتری - سید محمد - سید طیب - سید نورالدین - علامه سید نعمت الله جزایری.

حاج سید علی شوشتری
|

حاج سید حسین حکیم
|

حاج سید علی اکبر حکیم
|

حاج سید احمد حکیم
|

آیت الله سید محمد تقی حکیم

در سن ٧ سالگی در مهر ماه ١٣١٢ به مقطع ابتدائی وارد شد که پس از پایان شش سال ابتدائی در خرداد ماه ١٣١٩ موفق به دریافت گواهینامه ششم ابتدائی گردید.

آیت الله حکیم بیش از دو سال در شوشتر به خواندن ادبیات عرب مشغول بود. در مهر ماه ١٣٢١ ملبس به لباس مقدس روحانیت گردید و جهت ادامه تحصیل به قم مشرف شده و در مدرسه فیضیه اقامت نمود.

طی پنج سال حضور در درس فضلای قم صرف و نحو، منطق، معانی، بیان، بدیع و اصول اعتقادی را آموخت و علاوه بر دروس فوق سیوطی را نزد حجت الاسلام آقا سید محمد کاظم آل طیب، مقداری از مغنی باب اول را نزد آقا شیخ مصطفی عاملی مطول را نزد آقا شیخ ابوالقاسم نحوی، حاشیه ملاعبدالله و معالم و شرح باب حاری عشر را نزد حاج شیخ ابوالفضل قمی حمدیه و شرح نظام را نزد آقا شیخ ابوالقاسم آشتیانی باب رابع مغنی را به اتفاق آقا شیخ محمد تقی مطهری (برادر شهید مطهری) نزد استاد مرتضی مطهری آموخت.

قبل از تشرف به نجف اشرف در اهواز کتاب "شرح شمسیه" و اوائل کتاب "رسائل" شیخ انصاری را نزد آیت الله آقا شیخ میرزا جعفر انصاری و کتاب "شرح تجرید" و اوائل کتاب "مکاسب" را نزد آیت الله سید محمد تقی آل طیب خواند.

پس از مراجعت از نجف اشرف و اقامت در اهواز به مدت ٩ سال در این شهر جهت طلاب دینی مدرسه علمیه آل طیب دروس مقدمات تا شرح لمعه، منطق و شرح منظومه و در منزل به تدریس ادبیات عرب، اصول فقه و فلسفه اشتغال داشت شاگردان ایشان در منزل عمومآ از دانش آموزان رشته ادبی، دبیران عربی، دبیرستانهای اهواز، کارمندان شرکت نفت و دانشجویان تشکیل میشود. خودشان در این مورد مینویسند:

"عده ای در دانشکده حقوق دانشگاه تهران یا دانشکده الهیات دانشجو بودند بعد از ثبت نام در تهران به اهواز مراجعت کردند و در اهواز فقه، اصول فقه و ادبیات عرب را نزد اینجانب میخواندند و موقع امتحان به تهران میرفتند و امتحان میدادند که همه آنها در امتحانات موفق شدند و لیسانس گرفتند."

حدود یک سال و نیم در نجف اقامت نمود و در این مدت توانست بقیه مکاسب را نزد "حاج میرزا حسن یزدی"، رسائل را نزد "آقا شیخ محمد تقی ایروانی"، جلد اول کفایه را نزد "آقا شیخ مجتبی لنکرانی" و جلد دوم کفایه را نزد "آقا سید عبدالاعلی سبزواری" بیاموزد.

پس از فراغت از درس سطح به درس خارج فقه "آیت الله العظمی آقا سید محسن حکیم" که آن موقع مستمسک عروه الوثقی خارج فقه ایشان بود رفت و در درس خارج اصول آیت الله العظمی آقا سید ابوالقاسم خوئی نیز شرکت نمود. و در تاریخ ٢٥ جمادی الاولی سال ١٣٧١ هجری قمری مطابق ٢/١٢/١٣٣٠خدمت علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی رسید و چون قبلآ از ایشان تقاضای اجازه روایتی نموده بود توفیق کسب اجازه روایتی پیدا کرد. بعدآ دو اجازه کتبی روایتی بخط شریف حاج شیخ آقا یکی مختصر و یکی مطول با ذکر مشایخ و اساتید صادر گردید.

ایشان علاوه بر داشتن اجازه روایت از شیخ آقا بزرگ طهرانی ؛ دارای اجازه در امور حسبیه از آیت الله العظمی آقا سید محسن حکیم، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی آقا سید ابوالقاسم خوئی، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی حضرت امام خمینی، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی آقای حاج سید احمد خوانساری، اجازه روایتی و امور حسبیه از آیت الله العظمی مرعشی نجفی، اجازه امور حسبیه از رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی آقا شیخ محمد علی اراکی، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی آقا شیخ محمد فاضل لنکرانی، اجازه امور حسبیه از آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی بوده است.

او کتاب هایی همچون «الهام از گفتار علی علیه‌السلام»، «قرآن از زبان قرآن»، «درسهایی از مکتب امام صادق(ع)»، «حقوق زن در دین اسلام» و... را تألیف کرده است.

وی در سال ۱۳۳۲ نخستین اثر خود را که ترجمه کتاب «حقوق و حدود آزادی زن در دین اسلام» نوشته محمدعلی زهیری نجفی بود، به انجام رساند.

آیت‌الله محمدتقی حکیم در تابستان ۱۳۴۰ به دعوت اهالی محله حصار بوعلی شمیران در منطقه نیاوران به تهران مهاجرت کرد و امامت جماعت مسجد این محل را پذیرفت و ۶۰ سال امام جماعت این مسجد بود. در سال ۱۳۷۵، این چهره فرهنگی با اهدای ۱۵ هزار جلد از کتاب‌های چاپی، ۱۲۰ جلد از کتاب‌های چاپ سنگی و ۱۵۰ جلد از کتاب‌های خطی، تماما متعلق به کتابخانه شخصی خود، کتابخانه عمومی این محل را زیر نظر آستان قدس رضوی افتتاح کرد.

این عالم ربانی صبح پنجشنبه چهارم اسفندماه ۱۴۰۰ ه. ش. به دلیل کهولت سن درگذشت. مراسم تشییع پیکر او شنبه ۷ اسفندماه برگزار شد و در امامزاده صالح تجریش به خاک سپرده شد.

منابع

---------------------------------

خبرگزاری ایسنا : ۵ اسفند ۱۴۰۰

_- سایت اینترنتی اندیشوران حوزه