درویش عبدالمجید طالقانی

درویش عبدالمجید طالقانی فرزند عبداللّه خوشنویش و شاعر نامی و بزرگترین خطاط خط شکسته ، از اهل طالقان در سال 1150 ه. ق. در روستای «مهران» طالقان متولّد شده و در لباس فقر و درویشی به اصفهان آمده و در این شهر به درویشی و پرسه زنی می گذرانیده، سپس در اثر عشق و علاقه به دنبال کسب کمال و فضائل رفته و در خط شکسته به مقامی رسید که بر همه استادان در این فن مقدّم گردید و به حدّی ترقی کرد که رونق خط شفیعا را شکست. در «مجمع الفصحاء» گوید: بعضی او را بر شفیعا و میرزا حسن رجحان دادند و برخی مانند ایشان شمردند «حاجب شیرازی» درباره او گوید:

ای گشته مثل ز خوشنویسی ز نخست

مفتاح خزائن هنر خامه توست

تا کرده خدا لوح و قلم را ایجاد ننوشت

کسی شکسته را چون تو درست

درویش، در خط شکسته شاگردان بسیاری تربیت کرد که مشهورترین آنان:

خواجه ابوالحسن فسائی ، میرزا ابوالقاسم انجوی شیرازی ، میرزا ابوالقاسم خواجوئی (میرزا کوچک) ، میرزا محمّدباقر سروش اصفهانی ، شیخ رحیم مایل اصفهانی6. آقا محمّدرضا شکسته نویس اصفهانی (آقا رضای کر) ، میرزا عبدالوهاب کلانتر (حاکم اصفهان) و فضعلی بیگ دنبلی خوئی بوده اند.

از آثار گرانبهای او جز قطعات و مرقعات متعدّد، نسخه ای از «گلستان سعدی» است که در کتابخانه سلطنتی سابق موجود بوده است.

نمونه خط درویش عبدالمجید در موزه کتابخانه ملی ملک

در شعر، در اوایل «خموش» تخلّص می کرد. شخصی در حضور او عمدا یا سهوا «خموش» را «چموش» خواند، مرحوم درویش از آن پس تخلّص خود را تغییر داده و نام خود را تخلّص قرار داد. کم شعر می گفت و استادانه می سرود. از اعضاء انجمن مشتاق بود. دیوانش قریب به دو هزار بیت می باشد که با مقدمه استاد احمد سهیلی خوانساری به چاپ رسیده است. نسخه ای از دیوان اشعارش در کتابخانه مرکزی دانشگاه طهران موجود است.

مرحوم انصاری در «بدایع و نوادر» گوید: غالبا به مالاریا مبتلا بوده و در چهارشنبه 15 محرم الحرام سال 1185 ه. ق. وفات یافته است.

بنای یادبود درویش عبدالمجید در مهران طالقان

آذر بیگدلی ماده تاریخ وفاتش را گوید:

زد رقم از پی تاریخ وفاتش «آذر»: «شده ایوان جنان، منزل درویش مجید»

و در کتاب «دویست سخنور» تألیف شاعر گرانمایه تبریزی آقای علی نظمی این مادّه تاریخ از ایشان به چاپ رسیده است:

درویش مجید طالقانی

آن فاضل خوشدل و وفاکیش

آن قدوه اهل دل که در خط

آوازه او ز «میر» شد بیش

روزی که گسست دل ز عالم

و آسوده از این تلاش و تشویش

تاریخ وفات او عیان شد

خواندند، چون «رحمتی به درویش»

سنگ مزار درویش عبدالمجید در تخت فولاد اصفهان

درویش عبدالمجید را پس از وفات در قبرستان مقابل تکیه میر فندرسکی در تخت فولاد اصفهان دفن کردند و اینک مزارش معلوم و معیّن است.

از اشعار اوست:

نه آدمی است کسی کو تو را پری داند

پری کی این همه شوخی و دلبری داند

تو ای متاع محبّت چگونه کالائی

که قیمت تو نه بایع، نه مشتری داند

نه من به بندگی خواجه دگر راضی

نه خواجه ام روش بنده پروری داند

منابع

----------------------------------------------

رجال اصفهان یا تذکره القبور، صص 105 و 106 و 110؛

دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج2، صص 600 و 601؛

سیری در تاریخ تخت فولاد، صص 192 و 193؛

تجربه الاحرار، ج1، صص 439-452؛

تذکره آتشکده، نیمه دوم، صص 634-636؛

تذکره انجمن خاقان، صص 612-614؛

تذکره سفینه المحمود، ص301؛

تذکره نگارستان دارا، ج1، صص 250 و 251؛

تذکره روز روشن، ص259؛

تذکره محمّد شاهی: مخطوط؛

تذکره نتایج الافکار، ص669؛

تذکره مجمع الفصحاء، ج5، صص 931 و 932؛

آثار عجم، ص545؛

تذکره خوشنویسان، ص132؛

پیدایش خط و خطاطان، ص179؛

احوال و آثار خوشنویسان، ج2، ص414 و ج4، صص 1262-1264؛

تاریخ اصفهان (هنر و هنرمندان) ، صص 131-135؛

اطلس خط، ص618؛

ریحانه الادب، ج2، صص 218 و 219؛

لغت نامه دهخدا: ذیل «درویش»، ص522؛

الذریعه، ج9، صص 304 و 698؛

خوشنویسی در کتیبه های اصفهان، ص13؛

مجله کلک: شماره 76-79؛ تابستان 1375، صص 510-515؛

طرائق الحقائق، ج3، ص165؛

دویست سخنور، صص 365-366؛

کارنامه بزرگان ایران، صص 276 و 277؛

دانشنامه هنرمندان ایران و جهان اسلام، صص 410 و 411؛

فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، ص320؛

فرهنگ اعلام سخن، ج1، ص704؛

اعلام اصفهان ج 4 ص

خوشنویسی در ایران، صص 80-83؛

خط و خطاطان (رفیعی) ، ص156.

برچسب‌ها: مشاهیر طالقان, مشاهیر اصفهان, خوشنویسان اصفهان, زادگان ۱۱۵۰ ه ق