محمد سرخسی

ابوالفضل محمدبن حسن سرخسی ، از عرفاى قرن چهارم هجری است. از زندگانى و مراحل تعليم و تعلم و سيروسلوك وى اطلاعى در دست نيست. همينقدر ميدانيم كه او در سرخس به دنيا آمده و به گزارش منابع از مريدان ابونصر سرّاج (متوفى 378) بوده است.
از حكايتى، كه در آن سرخسى، هفتصد تفسير از آيۀ 54 سورۀ مائده، «يُحِبُّهُم و يُحِبّونَه»، براى ابوسعيد ابوالخير ذكر كرده، تسلط سرخسى بر علوم و معارف قرآنى آشکار می شود . ميبدى حكايتى مبنى بر حضور سرخسى در مجلس سماع آورده است. اينكه ابوعلى زاهربن احمد فقيه، ابوسعيد را به حضور در مجلس صوفيانۀ سرخسى تشويق ميكرد . و نيز آنچه هجويرى از سرخسى نقل كرده است، نشانۀ اعتدال سرخسى در سلوك است، به نحوى كه مخالفت اهل مدرسه را برنمي انگيخت. ابوسعيد ابوالخير* و بابوفله احمدبن على فلى ميهنى (متوفى460) از شاگردان وى بودند. ابوسعيد با اشراف سرخسى به رياضت و ذكر ميپرداخت و هرگاه مشكل يا سؤالى برايش مطرح ميشد از ميهنه تا سرخس به ديدار محمدبن حسن ميشتافت و پس از وفات سرخسى، هنگام قبض، با زيارت مزارش فتوح و بسط مييافت. بابوفله نيز پس از درگذشت سرخسى، امامت خانقاه سرخس را برعهده گرفت .

به نوشتۀ مدرّس تبريزى ، سرخسى در سال 400 در سرخس وفات يافت . سرخسى از مريدان خود خواسته بود كه وى را در بين خراباتيان و گناهكاران به خاك بسپارند .

منابع

-------------------------------------------

- دانشنامه جهان اسلام ج ص

- ابوروح لطف اللّه بن ابي سعد، حالات و سخنان ابوسعيد ابوالخير، تصحيح محمدرضا شفيعى كدكنى، تهران 1366؛ صص ۳۹ و ۴۴.
- عبدالرحمان جامى، نفحات الانس، به اهتمام محمود عابدى، تهران 1370؛ ص ۲۹۰.
- فريدالدين عطار، تذكرة الاولياء، تصحيح محمد استعلامى، تهران 1378؛ صص ۸۱۶ و ۸۱۷
- محمدبن منور، اسرار التوحيد فى مقامات الشيخ ابي سعيد، تصحيح محمدرضا شفيعى كدكنى، تهران 1366؛ ج ۲ ص ۶۷۲.
- محمدعلى مدرس تبريزى، ريحانة الادب، تهران 1369؛ ج۷ صص ۲۳۸ و ۲۳۹.
- ابوالفضل ميبدى، كشف الاسرار وعدةالابرار، به اهتمام علي اصغر حكمت، تهران 1361؛ ج ۵ ص ۲۰۶.
- علي بن عثمان هجويرى، كشف المحجوب، به اهتمام محمود عابدى، تهران 1383.ص۲۸۴ و ۲۵۰

برچسب‌ها: مشاهیر سرخس, صوفیان سرخس, درگذشتگان ۴۰۰ ه ق