|
مشاهیر ایران و اسلام
|
||
ابواللیث نصر بن سیار خرم آبادی بلخی از محدثان و فقیهان قرن ششم هجری است. وی از روستای خرم آباد بلخ بود و به عراق و حجاز و مصر سفر کرد و در آن شهرها حدیث نقل کرد.
منابع
----------------------------------------------
- برگزیده مشترک یاقوت حموی ص ۷۲.
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, محدثان بلخ
ابوالقاسم یونس بن طاهر بلخی از محدثان و فقیهان حنفی قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری است . أبو نصر محمد بن علي ابن محمد وخشماني بلخی از او حدیث نقل کرده است. وی امام حنفیان بلخ بود و در سال ۴۲۱ ه. ق. درگذشت .
منابع
------------------------------------
-
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, محدثان بلخ, درگذشتگان ۴۲۱ ه ق
أبو نصر محمد بن علي ابن محمد وخشماني بلخی از محدثان بلخ است وی از ، أبي القاسم يونس بن طاهر بلخی حدیث روایت کرده است. إبراهيم بن عبد الرحمن واعظ نیز از ابونصر وخشمانی روایت می کند.
منابع
---------------------------------------
- تاج العروس ج ۱۷ ص ۷۲۱.
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, محدثان بلخ
ابوعمر عثمان بن محمد بلخی از محدثان عامّه است . در چخار برگ آخر نسخه خطی " تحف العقول " حدیث " لیته المعراج " به نقل از او با ذکر سلسله روایت تا امام علی (ع) آمده است . این نسخه که در ۱۷صفر ۹۸۳ ه. ق. کتابت شده به شماره ۳۳۹۸/۲ در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی در قم موجود است.
از زمان و استادان و شاگردان ابوعمر بلخی اطلاعی در دست نیست.
*
منابع
-------------------------------------------
- فهرست محدث ارموی - مركز احیاء میراث اسلامی . ج.۱
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, محدثان بلخ
ابوعصمه عصام بن یوسف بن میمون بن قدامه بلخی باهلی، اهل بلخ بود و در شمار فقها و محدثان حنفی مذهب قرار داشت. از کسانی چون ابن مبارک ، سفیان ثوری و شعبه حدیث شنید.
و معبر بن محمد عوفی اسماعیل بن محمد فسوی ، محمد بن عبد بن عامر سمرقندی و فرزندش عبدالله بن عصام از او روایت کرده‌اند.
برخی از رجال‌نویسان اهل‌سنت وی را فردی راستگو و موثق توصیف نموده و برخی دیگر او را ضعیف دانسته‌اند. کتاب مختصر در باب فقه اثر وی می‌باشد.
عصام در سال ۲۱۰ یا ۲۱۵ ه. ق. در بلخ درگذشت.
منابع
--------------------------------------------
- ویکی فقه
- الطبقات الکبری ج ۷ ص ۳۷۹.
- الجواهر المضیئه ج ۱ ص ۳۴۷.
- تاریخ الاسلام ج ۱۵ ص ۲۹۶.
- لسان المیزان ج ۴ ص ۱۶۸.
- الالباب ج ۱ ص ۱۷۲.
- میزان الاعتدال ج ۳ ص ۶۷.
- هدیه العارفین ج ۱ ص ۶۶۳.
- معجم المولفین ج ۶ ص ۲۸۲.
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, فقیهان بلخ, محدثان بلخ, درگذشتگان ۲۱۵ ه ق
ابومطیع حَکم بن عبدالله بن مَسْلَمة بن عبدالرحمان بلخی ، فقیه و قاضی و محدث و شاگرد ابوحنیفه . وی در 199 به سن 84 سالگی در بلخ درگذشت . شانزده سال در زادگاه خود بلخ ، به امر قضا اشتغال داشت ؛ چند نوبت به بغداد و احتمالاً به جاهای دیگر، به ویژه به مدینه و مکه و کوفه ، سفر کرد، زیرا در میان کسانی که گفته شده وی از آنها حدیث استماع می کرده است سه تن از مؤسسان مکتبهای فقهی اسلام بوده اند: مالک بن انس از مدینه ، ابوحنیفه و سفیان ثوری هردو از کوفه . ابومطیع از اعتبار و نفوذ بسیاری برخوردار بود. معلومات عمیق و تیزهوشی و آرای خردمندانه و زهد و بزرگواریش موجب شد که عدة کثیری از طلاّ ب و گردآورندگان حدیث به او روی آورند ( داستانی که خطیب بغدادی (ج 8، ص 224) از اعتراض صریح وی به خلیفة عباسی و پشتیبانی مردم نقل کرده ، مؤید نفوذ اجتماعی و دینی اوست ) .
ظاهراً در انتقال بعضی از آرا و تعلیمات ابوحنیفه سهم مهمی داشته است . از تحقیقات کنونی برمی آید که جز نامه ای که ابوحنیفه به عثمان البَطّی نوشته است ، بقیة آثار منسوب به ابوحنیفه را، که متضمن آرای اوست ، پیروانش نوشته اند. ابومطیع احتمالاً راوی کتابی است به نام فقه الاکبر منسوب به ابوحنیفه و مشتمل بر آرای او که ، نسخة موجود از آن (در مجموعه شروح الفقه الاکبر ، ش 1، حیدرآباد 1321) حاوی شرحی است که به خطا به ماتُریدی نسبت داده شده است . کتاب دیگری نیز به نام فقه الابسط ، در مجموع حاوی همان مطالب ، وجود دارد که گفته اند پاسخهای ابوحنیفه به پرسشهای کلامی ابومطیع است .
ستیزهای دینی و سیاسی عصر ابومطیع در برخی از آرای منفی دربارة وثاقت او در کار روایت حدیث منعکس است ؛ از جمله از احمدبن حنبل نقل کرده اند که ابومطیع در نقل حدیث ضعیف است ، زیرا بهشت و دوزخ را مخلوق و از بین رفتنی دانسته است ؛ ازینرو ابومطیع جَهمی (اهل تعطیل ) است . اما تقریباً مسلّم است که او به چنین بدعتی اعتقاد نداشته ، زیرا در فقه الابسط بصراحت با نظریات جهمیان مخالفت کرده است . این آرای خصمانه که خطیب بغدادی و ذهبی نقل کرده اند در حقیقت مبین دیدگاه اهل حدیث است (خبر نادرست مشابهی نیز دربارة ابوحنیفه گفته شده است رجوع کنید به د.اسلام ، چاپ دوم ، ذیل «ابوحنیفه النعمان »). کسانی نیز ابومطیع را یکی از بزرگان مُرجئه شمرده اند. این سخن ممکن است تا حدی به حقیقت نزدیک باشد، زیرا ابوحنیفه نیز خود یکی از آنان بود (برای آرای شاخت دربارة فقه الابسط رجوع کنید به همانجا). ابومطیع را در فقه و قضا «بصیرٌ بالرأی » خوانده اند (خطیب بغدادی ، ج 8، ص 223) که ظاهراً حاصل تبحر او در استنتاج و کاربرد قیاس است.
منابع
-------------------------------------------
- دانشنامه جهان اسلام ج۱ ص ، ذیل " بلخی "
- احمدبن علی خطیب بغدادی ، تاریخ بغداد ، مدینه ( بی تا. )
- محمد بن احمد ذهبی ، میزان الاعتدال ، ج 1، قاهره 1382/1963، ص 574 ـ 575، ش 2181؛
- عبدالقادربن محمد قرشی حنفی مصری ، الجواهر المضیئة فی طبقات الحنفیة ، حیدرآباد دکن 1332/1914، ج 2، ص 266؛
- EI, s.v. "Abu ¦ H ¤ an ¦ â fa A l-Nu`ma ¦ n" (by J. Schacht);
- Fuat Sezgin, Geschichte des arabischen Schrifttums, Leiden 1957-1965, I, 414.
- لغت نامه دهخدا ج ۱ ص ۹۰۳.
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, فقیهان بلخ, محدثان بلخ, درگذشتگان ۱۹۹ ه ق
ابوعلی حسن بن رجاء بلخی از محدثان و محافظان حدیث در قرن سوم هجری است. وی برای استماع حدیث به شهرهای مختلفی سفر کرد و بسیاری از شیوخ حدیث را ملاقات کرد و احادیث بسیار شنید.جمع زیادی از محدثان هم از او روایت کرده اند.
ابوعلی بلخی سرانجام در سال ۲۴۴ ه ق درگذشت.
*
منابع
-----------------------------
- النجوم الزاهره ج ۲ ص ۳۱۸.
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, محدثان بلخ, درگذشتگان ۲۴۴ه ق
ابوالولید حسن بن محمد دربندی بلخی ، حافظ، محدث و صوفى. وى از محدثان بنام عامه در سده ى پنجم هجرى است
وی براى جمع آورى حدیث از بلخ و بخارا تا اسكندریه و قاهره سفر كرد. او در بلخ از على بن احمد خزاعى و در بخارا از ابوعبداللَّه محمد بن احمد غنجار و در نیشابور از ابوزكریا مزكى و ابوبكر حیرى و در هرات از ابومنصور ازدى و در استرآباد از بندار بن محمد و در عراق از ابوعمر هاشمى و در شام از ابن ابىنصر و در مصر از ابوعبداللَّه بن نطیف حدیث شنید. ابوبكر خطیب بغدادى و ابوعلى حداد و ابوعبداللَّه فراوى و زاهر بن طاهر شحامى از وى حدیث روایت كرده اند.
دربندى در سال ۴۵۶ ه. ق. سمرقند درگذشت
*
منابع
-------------------------------------------
- اثر آفرینان ج ص
- تاریخ دمشق، ج۱۳، ص۳۸۳
- تذكرة الحفّاظ، ج۳، ص۱۱۵۵، ش۱۰۱۷.
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, محدثان بلخ, درگذشتگان ۴۵۶ه ق
ابوعلی حسن بن شجاع بن رجاء بلخی ، از محدثان قرن سوم هجری است. وی در سال ۱۹۵ ه. ق به دنیا آمد و به سال ۲۴۴ هَ.ق. در سن چهل ونه سالگی درگذشت.
*
منابع
- لغت نامه دهخدا ج ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, محدثان بلخ, زادگان ۱۹۵ ه ق, درگذشتگان ۲۴۴ ه ق
|