نورالدین محمد ظهوری ترشیزی

مولانا نورالدین محمد ظهوری ترشیزی از شاعران و ادبای اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری است.

او در روستای " جمند " از توابع ترشیز ( کاشمر کنونی ) به دنیا آمد. در کودکی و جوانی در خراسان علم و ادب آموخت. سپس به عراق و یزدو فارس سفر کرد و با دانشمندان و سخنوران آن شهرها معاشرت و گفت و گو کرد . او از شیراز به مکه معظمه رفت و عاقبت راهی دکن هند شد و در شهر " بیجاپور " ساکن شد و به دربار عادلشاه راه یافته و به مدح او پرداخت.

در بیجاپورملا ملک قمی و میر حیدر ذهنی کاشی از دوستان صمیمی او بودند و ظهوری دختر ملا ملک را به همسری خود انتخاب کرد .او سرانجام در سال 1025 ه. ق. در شورش دکن کشته شد. ظهوری در نظم و نثر استاد بود. نثر او به شیوه نثر مصنوع است که با سجع ها و آرایه های گوناگون و به کار بردن واژ ه های دشوار و کنایه ها و استعاره ها و مجازهای فراوان همراه است. کلیات ظهوری شامل دیوان اشعار ، ساقی نامه و منشآت ظهوری است.

کتاب ها

1- رباعیات ظهوری ترشیزی ، تصحیح اکبر بهداروند ، تهران ، مولی ، 1389 ه. ش. ، یکصد و هیجده + 118 ص

2- دیوان غزلیات ظهوری ترشیزی ، تصحیح : اکبر بهداروند ، تهران : مولی ، 1389 ه. ش. ، یکصد و سی و چهار + 690 ص

3- ساقی نامه ، تصحیح : علی اصغر باباسالار و سیده پرنیان دریاباری ، تهران : دانشگاه تهران ، 1394 ه. ش. ، 533 ص

این شعر از اوست :

از دشمن و دوست هر که در من نگریست

صد دیده گرفته وام و بر من بگریست

گفتی که بگوی با من احوال تو چیست

احوال من این که بی تو می باید زیست

منابع

--------------------------------------------------------------

- تذکره عرفات العاشقین ج4 ص 2299

- تذکره میخانه صص 365-367

- فرهنگ نام آوران خراسان ص 136

- نام آوران فرهنگ ایران ص 229

- تاریخ نظم و نثر ص 445

- تاریخ ادبیات در ایران ج5 ص 977-989

برچسب‌ها: مشاهیر کاشمر, شاعران کاشمر, مشاهیر ترشیز, درگذشتگان ۱۰۲۵ ه ق

شهاب الدین علی طوطی ترشیزی

مولانا شهاب الدین علی ترشیزی متخلص به " طوطی " شاعر و طبیب ماهر قرن نهم هجری است. او در ترشیز ( کاشمر فعلی ) در خراسان به دنیا آمد و در نوجوانی به هرات رفت و به تحصیل مشغول شد. وی پس از فراگیری ادبیات به یادگیری طب پرداخت.

مولانا طوطی مردی خوش سیما و خوش خلق و رفیق نواز بود. در همان سال ها قصاید و غزلیات او نقل مجلس شاعران هرات شد و آوازه ی سخنوری و شعر او در هرات پیچید و به گوش ابوالقاسم بابر میرزا حاکم تیموری هرات رسید. بابر میرزا او را به دربار خود خواند و بسیار نواخت و مورد عنایت و تفقد خود قرار داد. بدین خاطر میرزا طوطی اشعاری در مدح او سرود. همچنین قصایدی به پیروی از خاقانی شروانی و کاتبی سرود که سخت مورد توجه شاعران هرات قرار گرفت.

وی در سال های جوانی به بیماری گرفتار شده و در سال ۸۶۶ ه. ق. دیده از جهان فروبست و به دیار باقی شتافت. پیکر او را در محله ی خیابان هرات به خاک سپردند. امیر علیشیر نوائی وزیر مشهور دربار تیموریان در سوگ او شعری سروده است. متاسفانه اطلاعی از دیوان اشعار طوطی ترشیزی در دست نیست و ابیات کمی از او در تذکره ها ثبت شده است.

گویند این غزل درا در آخرین ساعات عمر سروده بود و وصیت کرده بود که بر سنگ مزارش حک کنند :

وقت آن شد که دل از قید هوس باز رهد طوطی روح ز بیداد قفس باز رهد

تا به کی جور رقیب و ستم یار کشد

وقت شد کز ستم نا کس و کس باز رهد

به حریم حرم وصل برد محمل تن

از بیابان غم و بانگ جرس باز رهد

طوطی روح رسد در شکرستان وصال

باز شاهست ز غوغای مگس باز رهد

منابع :

--------------------------------

1.تذکره الشعراء دولتشاه سمرقندی - تصحیح دکتر فاطمه علاقه صص ۸۴۱ و۸۴۲

2.تذکره مجالس النفایس صص ۱۰ و۳۱ و ۲۰۴

3.رجال حبیب السیر ص۱۵۹

4.هفت اقلیم ج2 صص ۳۰۹ و۳۱۰

5.تذکره عرفات العاشقین – تصحیح محسن ناجی نصرآبادی ج4 صص ۲۲۲۸و ۲۲۲۹

6.تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی ص۲۹۵

7.فرهنگ سخنوران ص۳۵۹

برچسب‌ها: مشاهیر کاشمر, شاعران کاشمر, مشاهیر ترشیز, درگذشتگان ۸۶۶ ه ق