|
مشاهیر ایران و اسلام
|
||
میر مستقیم بلخی مزاری از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است. وی نسخه ای از کتاب " مقدمه الصلاه " نوشته : بوعلی قلندر پانی پتی را در سال ۱۲۴۵ ه. ق. به خط نستعلیق در مدرسه نور محمد دیوان کتابت کرده است . این نسخه به شماره N.M.۱۹۷۲-۱۵۹/۱ در کتابخانه موزه ملی پاکستان در کراچی وجود دارد .
*
منابع
-------------------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی فارسی موزه ملی پاكستان - کراچی ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
ساقي بن محمد امين بلخي از خوشنویسان قرن یازدهم هجری است. وی نسخه ای از کتاب " خواص سوره یس " نوشته : سلطانعلی اوبهی را در سال ۱۰۹۸ ه. ق به خط نستعلیق در ۴ برگ کتابت کرده است که به شماره ۲۴۵۹/۶ در کتابخانه کتابخانه بنیاد خاورشناسی فرهنگستان علوم در تاشکند ازبکستان وجود دارد.
*
منابع
--------------------------------------------------
- مجموعه نسخه های خطی فارسی فرهنگستان علوم جمهوری ازبكستان ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
نور بن قاضی اولیا بلخی ، از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است. وی نسخه ای از کتاب " مجمع بحارالانوار فی غرایب التنزیل و لطایف الاخبار " نوشته : جمال الدین محمد طاهر صدیقی فتنی گجراتی را در قرن سیزدهم هجری به خط نسخ تحریری کتابت کرده است که به شماره ۸۵۲۸ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد. و رقم کاتب چنین است : " کاتبه نور بن قاضی اولیا بلخی "
*
منابع
---------------------------------------
- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران.
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
دیوانه بلخی از شاعران و خوشنویسان نیمه دوم قرن نهم و نیمه اول قرن دهم هجری است. وى هفت قلم را خوش مىنوشت و شعر را نیز نیكو می سرود .او تا سال ۹۲۷ ه. ق. زنده بود.
از اوست:
مىخواستم نظاره كنم نقش او در آب
ناگه نسیم آمد و نقش بر آب زد
*
منابع
------------------------------------------------
- تذکره مجالس النفائس ص ۳۸۶.
- الذریعه ج۹ ص ۳۳۵.
- تاریخ نظم و نثر ص ۳۴۴.
- احوال و آثار خوشنویسان ج ص ۲۰۴.
- فرهنگ سخنوران ص ۲۱۴.
- اثر آفرینان ج ۳ ص ۵۹.
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, شاعران بلخ, خوشنویسان بلخ
نور محمد بن سلطان محمد بلخی، از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است . وی در سال ۱۲۳۰ق نسخه ای از " دیوان بیدل دهلوی " را به خط نستعلیق نستعلق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۲۱۱۱۱ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد. رقم و تاریخ آن چنین است : " تمت الکتاب بعون الملک ... فی شهر ربیع الثانی سنه ۱۲۳۲فی لیله السبت فی ید احقر العباد ... نورمحمد ابن سلطان محمد بلخی غفر الله ذنوبه ... برحمتک یا ارحم الراحمین ... یارب نگاه کن تو ایمان آنکسی * این خط ما بخواند و ما را دعا کند. " * منابع ----------------------------------------------------------- - سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران
|
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
محمدرضا بلخی از ادبا و منشیان سده یازدهم هجری است. وی کتاب " روضه الانشاء " را در ۱۰ شعبان ۱۰۶۰ ه. ق. تالیف و به عبدالعزیز خان در بخارا تقدیم کرده است کرده است. این کتاب در ۱۰ شعبان ۱۰۶۰ ه. ق. به خط نستعلیق کتابت شده و احتمالا به خط مولف است اینک در کتابخانه فردوسی جمهوری تاجیکستان در شهر دوشنبه نگهداری می شود.
*
منابع
--------------------------------------------
- نشریه كتابخانه مركزی دانشگاه تهران ج ۹ ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, ادیبان بلخ
سید عبدالقدیر بلخی از خوشنویسان است که نسخه ای از کتاب تذکره الاولیاء عطار نیشابوری را به خط تعلیق کتابت کرده است که به شماره ۶۴ در مجموعه گولپینارلی در کتابخانه موزه قونیه در ترکیه موجود است.
*
منابع
------------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی فارسی كتابخانه های قونیه ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
سلجوق بن عالم بن عابد بلخي از کاتبان قرن نهم هجری است . وی در سال ۸۲۳ ه. ق. نسخه ای از کتاب " مناقب العارفین " احمد افلاکی را به خط نسخ کتابت کرده است که در کتابخانه کتابخانه فاتح (ضمن كتابخانه سلیمانیه) در استانبول ترکیه موجود است. رقم و تاریخ نسخه چنین است :
" انجامه:كتبه العبد الضعیف المحتاج إلی رحمة ربه اللطیف سلجوق بن عالم بن عابد عفی الله عنه البلخی جده روز پنجشنبه فی وقت الظهر تاریخ هجرت رسول سنة ثلث و عشرین و ثمانمایة "
*
منابع
---------------------------------------------------------------------
- فهرست دستنویسهای فارسی كتابخانه فاتح (استانبول) ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
حیدر محمد نورائی بلخی بن یادگار شیخ از شاعران و ادیبان قرن دوازدهم هجری است. وی سراینده کتاب" مصیبت نامه "است. نسخه ای از این کتاب به خطعبدالقیوم فرزند املا بیگ که به خط نستعلیق در سال ۱۲۳۸ ه. ق در ناحیه کُش کتابت شده ؛ به شماره pac-۳۵۳/۲ در کتابخانه کتابخانه انستیتیو ككلیدرزه تفلیس نگهداری می شود
| مولف پس از مدتها آرزوی داشتن فرزندی خداوند پسری به او داده و بعد گرفته است و جهان روشن را براو تاریك ساخته ناچار برای تسلی خاطر خود این رساله را ساخته و مصیبت نامه نامیده است تاریخ نگارش دردونسخه ی گنج بخش ۱۱۳۴ه و دومی دیگر ۱۱۳۵ امده است و درنسخه های گنج بخش از مهدا الیه جز در یك نسخه نام برده نشده به نثر امیخته به نظم و تخلص غریب و غریبی با سربندهای فصل: فصل سوم یك مثنوی است فصل۱- اخلاص مرید با پیر۲- در اظهار درجه۳- واقعه مرگ (یك مثنوی ست)۴- صبر وتسلیم۵- روح ادمی ۱۰-روز قیامت۱۵- ترازو۲۰- مذمت دنیا۲۱- مقامات بزرگان۲۲- در احوال پیامبر (منزوی ، احمد) | ||
| |
" هر گلی فی الجمله بویی به مقداری الله فی التقدیر بر پرورید، دیگر از طبع نظم چیزی واقف شد. گاهی بعضی الفاظ و معانی كه تسلای خاطر ماتم زدگان پریشان منتشر میگشت او را اقتدار خود نظم كرده را خانه كتاب محفوظ می داشت. تا به دست هر نالایقی نافتند و به منظور هر ناقابلی نگردد. و بعد از چند گاه این منظور گشت كه قال النبی : التزویج بركة و الولد رحمته اكرموا اولادكم "
انجام:
" اساس قاعده از دست دوستان رفته
كه رنگ بوی گل از روی بوستان رفته
گسسته رشته الفت میان همدیگران
یقین كه طرز مروت ز دوستان رفته
از این سبب شد زیر و زبر درین عالم
كه نیك و بد همه آخر ازین جهان رفته
بزاد راحله مشغول شو اگر مردی
چرا كه جمله رفیقان هم از میان رفته
مباش غره بعمر جوانیت زینهار
نگر كه بیشتری از جهان جوان رفته
بسی شنبه و را كردم تمامش
نهادم من مصیبت نامه نامش ؛ تم "
*
منابع
-------------------------------------------------
- فهرست تفصیلی نسخ خطی فارسی انستیتو ككلیدزه تفلیس. ج.۲ ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, شاعران بلخ
حاجی داود بلخی از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است. وی در سال ۱۲۴۱ ه. ق. نسخه ای از کتاب " شرح اسماء الحسنی " را به خط نستعلیق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۲۸۶۳۱/۱۲ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد . رقم کاتب در این نسخه چنین است :
" تم الکتاب لقد انشرح بهذا الشرح صدر سنه ۱۲۴۱ خط حاجی داوود بلخی. "
همچنین کتاب " فرض عین " را به خط نستعلیق تحریری در سال ۱۲۴۳ ه. ق . در اسکدار استانبول کتابت کرده است . این نسخه به شماره ۲۸۶۳۱/۱ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد. و رقم آن چنین است :
" تمت تمام یا رب نگاه دار تو ایمان آنکسی * کین خط من به‌بیند و بر من دعا کند این خط فقیر الحقیر حاجی داود بلخی نوشته شده در تکیه اسکدار من بلاد روم سنه ۱۲۴۳. "
کتاب " انسیه " تالیف یعقوب بن عثمان چرخی را در سال ۱۲۴۱ به خط نستعلیق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۲۸۶۳۱/۴ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد. و رقم کاتب چنین است :
" تمت هذه الرساله الشریفة اللطیفة من انفاس‌القدسیة من ید ضعیف‌الحقیر کثیرالذنب و قلیل‌الطاعت حاجی داود بلخی اللهم اغفر لی ... سنه ۱۲۴۱ نوشته شد این رساله در اسلام‌بول در تکیه اسکدار که مسما باوزبیکیه؟ است."
*
منابع
---------------------------------------
- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران .
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
عبدالقادر بلخی متخلص به " قادر " فرزند سلیمان از شاعران اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری است. کتاب " کنوز العارفین " از تالیفات قادر بلخی است که به خط نستعلیق خود شاعر در سال ۱۳۳۳ ه. ق. کتابت شده و به شیخ الرئیس قاجار تقدیم شده است . این کتاب به شماره ۶۴۸۵ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می شود.
آغاز نسخه:
" بگویم حمد رب آن خداوند
كه جان و عقل را با جسم كرد بند
بجان و عقل را این جسم تن كرد
زجان و عقل و تن خود را عیان كرد "
انجام نسخه :
" زبان اندر دهان مسكوت داری از آن بهتر بود درها بباری تمت "
*
منابع
--------------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران ۱۶ ص ۲۵۷.
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, شاعران بلخ
میرمحمد عظیم بن ملا محمدرجب بلخی از خوشنویسان قرن سیزدهم هجری است.
وی نسخه ای از " یوسف و زلیخا " سروده : فرخ‌‌حسین بن شاه‌‌رضا سبزواری هروی، معروف به ناظم هروی را به خط نستعلیق در آخر شعبان ۱۲۴۹ ه. ق. در بلخ ، قریه راوی به خط نستعلیق کتابت کرده است. این کتاب به شماره ۲۸۰۲۸/۱ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد. و رقم کاتب چنین است :
" تمت الکتاب بعون‌الملک الوهاب در آخر شهر شعبان یوم جمعه و سنه ۱۲۴۹ من ید عبدالفقیر حقیر عدم الطاعات الکریم میرعظیم ابن ملا محمدرجب بلخی در دهه داوی که از قرای بلده ام‌البلاد بلخ است تمت "
وی همچنین نسخه ای از " گلشن توحید " شاهدی را به خط نستعلیق متوسط در سال ۲۳۳ ه. ق. کتابت کرده است.
اثر دیگر او کتابت " کلیات جامی " سروده نورالدین عبدالرحمان جامی است که به خط نستعلیق در سال ۱۲۱۶ ه. ق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۸۴۳۱ در کتابخانه کنج بخش در اسلام آباد پاکستان نگهداری می شود.
*
منابع
-------------------------------------
- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران
- http://www.afghandata.org:8080/xmlui/handle/20.500.12138/18307?show=full
- فهرست مشترك نسخه های خطی فارسی پاكستان . ج.۷ ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
طاهر بلخی از شاعران گمنام قرن یازدهم هجری است و به احتمال زیاد ساکن هند بوده است. صاحبان تذکره ها از وی یادی نکرده اند تنها در کتاب تیراندازی که به خط نستعلیق خواجه محمد بن عبدالرسول بن خواجه حميد خالدي در ۲۵ شوال ۱۰۵۳ ه. ق. کتابت شده و به شماره ۳۳۹۴/۲ (ش ۱۰۳/۲) در کتابخانه دیوان هند (مكتب الهند) در لندن نگهداری می شود؛ قصیده ای از او درباره تیراندازی آمده است که با این بیت شروع می شود :
ای بر سر نشانه نشان كرد شانه را
وی شانه را به تیر زده یا نشانه را
*
منابع
-------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی فارسی در كتابخانه دیوان هند. ج.۱ ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, شاعران بلخ
برهان الدّین مظفّربن شمس بن علی بن حمیدالدین بلخی ، از شاعران قرن هشتم ، اهل بلخ . وی از اخلاف ابراهیم بن ادهم ، صوفی نام آور ایرانی در قرن دوم ، بود. پدرش ، سلطان شمس بلخی ، او را، در زمان سلطنت سلطان محمّدبن تغلق (حک : 725ـ752) در دهلی ، به هند برد و پس از اقامتی کوتاه در دهلی ، به بِهار، شهر کوچکی در هشتاد کیلومتری جنوب پَتْنَه ، نقل مکان کرد و تا پایان عمر در آنجا ماند.
برهان بلخی ، که در آن هنگام (ح 755 یا 756) جوان و علم آموخته بود، به حلقة مریدان شرف الدین احمدبن یحیی * ، از مشایخ صوفیان محل ، پیوست و بعدها خلیفة او شد.
در برگ های ۱۸۲ تا ۱۸۴ جُنگ شماره ۳۴۵۷ کتابخانه مجلس شورای اسلامی " مكتوباتی از حضرت شیخ الاسلام شرف الحق و الشرع و الدین قدس سره العزیز كه بجناب بندگان شیخ مخدوم مظفر شمس بلخی در اوقات مختلفه بر مقتضای اسؤله و آنچه از مشكلات كه در پیش آمده در جواب نوشته اند " دیده می شود.
چند سال در بنگال و مکه بود، ولی سرانجام به شهری که در آن ارشاد شده بود بازگشت و تا هنگام مرگ در 788 (یا به گفتة برخی منابع: 803) در آنجا ماند. جانشین او، برادرزاده‌اش، حسین‌بن معزّالدین، بود.
او برهان تخلّص می‌کرد. اشعاری متوسّط، عمدتاً غزل، به زبان فارسی سروده است. مجموعه‌ای از اشعار عرفانی او به چاپ رسیده و مجموعه‌ای از نامه‌ها و نیز رساله‌ای در بدایت و نهایت درویشی از او بر جای مانده، ولی آثار دیگر او در دست نیست.در کتابخانه بانكیپور خدابخش (مكتبة خدابخش بهادرخان) در پتنا هند ، نسخه ای از دیوان مظفر بن شمس بلخی که به خط نستعلیق در سال ۱۳۱۳ ه. ق. کتابت شده است به شماره
| ACC.NO.۱۸۳۷/۱ |
نگهداری می شود. فهرست نویس این کتابخانه نوشته است که این نسخه به خط مولف است ولی چنین نیست.
*
منابع
----------------------------------------------------
- دانشنامه جهان اسلام ج ض مقاله : " برهان بلخی " نوشته:
- مظفربن شمس برهان بلخی، مجموعة اشعار مولانا برهان‌الدین مظفر شمس بلخی ، چاپ سیّد حسن، پتنه1958، مقدمة انگلیسی
- ذبیح‌الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران ، ج 3، تهران 1363 ش، ص 1056ـ1058
- فهرست نسخه های خطی كتابخانه مجلس شورای اسلامی. ج.۱۰ ص ۱۴۲۰.
- مرآت العلوم ج۴ ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, شاعران بلخ, درگذشتگان ۷۸۸ ه ق
عبدالله بیگ بلخی متخلص با " صورت " از شاعران و ادیبان است. از تولد و درگذشت و زندگی او اطلاعی در دست نیست. احتمالا در اواخر قرن سیزدهم هجری می زیسته است. دیوان اشعار او به شماره ۸۵۷ در کتابخانه آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان نگهداری می شود.
*
منابع
-------------------------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی فارسی انستیتو آثار خطی تاجیکستان ج ۱ ص ۱۹۴.
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, شاعران بلخ
عبدالله بن احمد بلخی از خوشنویسان قرن یازدهم هجری است . وی نسخه ای از " دیوان عرفی شیرازی " را به خط نستعلیق در ۵ رجب ۱۰۵۷ ه. ق کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۴۷۹۵ در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی در قم وجود دارد.
*
منابع
------------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی مرکز احیاء میراث اسلامی ج ۱۱
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
محمد بیگ بلخی از طبیبان قرن دهم هجری است. از آثار او کتاب " دستور الفصد " است. نسخه ای از این کتاب که در قرن سیزدهم هجری کتابت شده به شماره ۳۹۴۸۷/۱ در کتابخانه ملی ایران موجود است.
آغاز:
" بسمله، سپاس بیکران و ستایش بی پایان مر حکیم مطلق که سزد که وجود بشر را از کارخانه عنایت خلعت لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم کرامة فرموده و گوهر عقل و روح نفسانی بترکیب باد و خاک و آب و آتش ... [اما بعد] چنین گوید بنده اضعف عباد الله القوی محمد بیک بلخی که این مختصری است در بیان فصد عروق انسان که از ذخیره خوارزم شاهی و از دیگر کتب و رساله های دیگر معتبر و انتخاب کرده بر نهجی که ... مسمی بدستور الفصد ساخته بر شش باب اساس نهاد ... باب اول در شرایط فصد و آن مشتمل است بر نه فصل ... "
انجام:
"... و یا از دست دیگر فصد باید کرد و آنموضع را بشیاف مامیشا و بزرقطونا و آب گشنیز ضماد باید کرد و گرداگرد جراحت را بروغن بنفشه یا یاسمین چرب دارند و اگر بروغن کنجد گرم کرده هم چرب دارند خالی از نفع نخواهد بود و الله اعلم بالصواب"
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, طبیبان بلخ
مسعود بن سيد محمود بخاري بلخي از کاتبان قرن دوازدهم هجری است وی نسخه ای از کتاب " فصل الخطاب لوصل الاحباب " نوشته ی محمد بن محمد پارسا را به خط نستعلیق در ذیقعده ۱۱۸۵ ه. ق. کتابت کرده و به شماره در مکتبه الشرقیه بیروت در لبنان وجود دارد و رقم آن چنین است "
" : قد تم كتابة هذالكتاب المیمون المبارك المسمی بفصل الخطاب من تألیف سیدنا و مولانا خواجه محمد پارسای بخاری رحمه الله تعالی علی ید ضعیف احقر العباد مسعود بن سید محمود بخاری بلخی فی یوم الخمسین من شهر ذی القعدة بیلدة الدمشق الشام فی تكیة السلطان سلیم سنه ۱۱۸۵ هجری اللهم اغفر لمؤلفه و لقاریه و للعامله و للكاتبه و لمن باعث بالكتابة فلجمیع المؤمنین و المؤمنات و المسلمین و المسلمات "
*
منابع
-----------------------------------------
- اوراق عتیق ج ۱ ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
یعقوب بن علی بلخی از دانشمندان ادبیات است
کتاب ها:
۱. " اعراب دیباچه المصباح " که اعراب و ترکیب دیباچه و مقدمه کتاب " المصباح" نگاشته مطرزی خوارزمی (۶۱۰ق) است که بطور متوسط گزارش شده است. در اكثر فهارس مؤلف نامعلوم است و فقط در نسخه مسجد اعظم آن را از یعقوب بن علی بلخی دانسته است.
نسخه ای از این کتاب که به خط نسخ محمد بن عبدالله در قرن دوازدهم هجری کتابت شده به شماره ۱۰۵۲۳/۴ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی وجود دارد.
۲. " مفاتیح الجنان و مصابیح الجنان " شرح مزجی مختصری است بر كتاب «شرعة الاسلام» ركن السلام امام زاده حنفی (۵۷۳) كه آداب و سنن اسلامی را از گفته های حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله در فصولی گرد آورده است . این شرح از یكصد و بیست كتاب گرفته شده و نام آنها را شارح در پایان كتاب می آورد.
نسخه ای از این کتاب به شماره ۱۵۹۶۱ در کتابخانه آیت الله مرعشی در قم وجود دارد که آن را به خط نستعلیق در سال ۹۴۱ ه. ق. کتابت کرده است.
نسخه دیگری از این کتاب را که احمد بن حاجي علي بن حاجي احمد الشافعي الامدي در سال ۹۵۳ ه. ق. کتابت کرده است ؛ در کتابخانه مدرسة الحسنیة در کتابخانه عمومی اوقاف در موصل به شماره ۷/۱۵ نگهداری می شود.
*
منابع
----------------------------------
- فهرست نسخه های خطی كتابخانه مجلس شورای اسلامی. ج ۳۳ بخش نخست ص
- فهرست نسخه های خطی كتابخانه بزرگ آیة الله العظمی مرعشی نجفی . ج.۴۰ ص
- فهرس مخطوطات مكتبة الاوقاف العامة فی الموصل. ج.۱ ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, ادیبان بلخ
عبدالله بن عوض محمد بلخی از کاتبان قرن سیزدهم هجری است وی نسخه ای از کتاب " دستورالعلاج " نوشته : سلطان علی گنابادی را به خط نستعلیق در ۱۲۴۱ ه. ق. برای استاد حاجی مولی محمد کاتب کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۴۳۹ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران وجود دارد.
وی همچنین کتاب " مفردات صحت " نوشته محمد معصوم ترمذی سمرقندی را به خط نستعلیق در قرن سیزدهم هجری کتابت کرده است که به شماره ۳۴۴۹۱ در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می شود.
کتابت " حکمه العین " نوشته نجم الدین علی کاتبی قزوینی که به خط نستعلیق او در قرن سیزدهم هجری انجام گرفته و به شماره ۳۳۶۳۸/۲ در کتابخانه ملی ایران وجود دارد و رقم کاتب چنین است :
" تمت الکتاب کتبه فقیر عبدالله ابن عوض‌محمد البلخی اللهم اغفرهما و بجمیع آل محمد. "
*
منابع
-----------------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران ج ۴ ص
- سایت اینترنتی کتابخانه ملی ایران
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
عبدالکریم منجم بلخی از دانشمندان نجوم در قرن دهم هجری است. وی کتاب را " تسهیل التقاویم " را در سال ۹۹۱ ه. ق. تالیف و به امام قلی خان ولی بخارا تقدیم کرده است.
نسخه ای از این کتاب که در تاریخ جمادی الثانی ۱۱۳۷ به خط نسخ محمد رضا بن محمد معصوم حسيني در کرمانشاه کتابت شده است به شماره ۱۳۹ در مجموعه کتابهای محمود فرخ کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد وجود دارد.
*
منابع
------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی دانشكده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, منجمان بلخ
ابو ابراهیم شهریار بن حاج محمدیار بن حاج محمد بن قلیچ میرزا درمانی بلخی از مفسران و دانشمندان قرن یازدهم هجری است.
وی مولف کتابی در تفسیر به نام " سراج التاویل فی شرح انوار التنزیل " است .
مولف به سال ۱۰۶۰ مابین خواب و بیداری قاضی بیضاوی را دیده و از او سوالی پرسیده و قاضی او را به كتابش حواله داده است . دوباره این خواب را می بیند كار به تعویق می افتد تا آنكه این كتاب را به تحریرآورده است.
آغاز
" ای بنام تو افتتاح كلام - از ثنایت زبان رسیده به كلام ... صلوات زا كیات و تحیات نامیات نثار روح پر فتوح و قطب مشروح آن شارع ... اما بعد چنین گوید ... ابو ابراهیم یار بن حاجی محمد یار ... "
نسخه ای از این کتاب به شماره ۲/۱۵ در کتابخانه جامع النبی شیث (ضمن مكتبة الاوقاف العامة) در موصل وجود داشته است. هم چنین نسخه ای به شماره ۹۷۷ در کتابخانه گنج بخش اسلام آباد در پاکستان وجود دارد . این نسخه که در قرن یازدهم یا دوازدهم هجری به خط نستعلیق خوش کتابت شده ، تنها تفسیر سوره فاتحه است به نثر روان همراه به نظم ، ناظر بر (انوار التنزیل )قاضی بیضاوی و افزود گیهایی از تفاسیر معتبر كه نام آنها را در هر یك مورد برده: بحر الحقایق ، تاویلات ابو منصور، تحقیق حسامی ،تفسیر امام فناری، تفسیر بصایری، تفسیر قرطبی، تفسیر كبیر، تفسیر تیسیر، حقایق التاویل، ریاض الجنان، شرح خطیبی، عین المعانی، طوالع التنویر، كشاف البیان، كشف الاسرار، معالم التنزیل، معالم العلوم ، معانی القران زجاج .
نسخه دیگری در کتابخانه رضا رامپور در رامپور هند به خط نستعلیق که در قرن دوازدهم هجری کتابت شده به شماره
۲۱۹۱۳/۴۷۶/د وجود دارد. نسخه دیگر در کتابخانه مكتبه چشتیه (غلام محمد آباد، چوك چشتیه) درمجموعه. (نعیم اختر قمر مجددی)، در فیصل آباد پاکستان است که در سال ۱۲۰۳ ه. ق. به دست محمد سادات حسنی کتابت شده است.
|
نسخه عکسی این کتاب که در قرن دوازدهم هجری به خط نستعلیق خوش کتابت شده ، به شماره ی ۸۳۹ در کتابخانه مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی نگهداری می شود.
یک نسخه عکسی دیگر از این کتاب به شماره ۲۱۰۰ در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی در قم وجود دارد .
*
منابع
-----------------------------------------------
- فهرس مخطوطات مكتبة الاوقاف العامة فی الموصل ج ۲ ص
- فهرست نسخه های خطی كتابخانه گنج بخش. ج.۱
- فهرست مشترک نسخه های خطی پاکستان ج ۱ ص ۵۷.
- فهرست عكسی دائرة المعارف بزرگ اسلامی. ج.۳
- معجم تاریخ التراث الاسلامی فی مكتبات العالم. ج.۲
- فهرست نسخه های عکسی مرکز احیاء میراث اسلامی ج ۶ ص
- فهرست مجموعه فورت ویلیام كالج (كلكته) در كتابخانه آرشیو ملی هند - دهلی نو ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, مفسران بلخ
محمد طاهر بن ابی القاسم بلخی از فضلا و ادبای قرن دوازدهم هجری است . از تولد و وفات و سایر مشخصات او اطلاعی در دست نیست .
کتاب " عجایب الطبقات " از آثار اوست . نسخه اصل به خط مولف به شماره ۲۰۱۸/۳ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است. این کتاب به دستور خاقان بن الخاقان بن الخاقان ابوالمظفر و المنصور، نذر محمد بهادر خان، كه بایستی همان ندر محمد خان از دودمان امیر جان باشد كه بر سمرقند و بخارا و فرغانه و بدخشان و بلخ فرمانروایی داشتند. و این یكی در ۱۰۶۱ هـ .۱۶۵۱م درگذشته است كه (شهریاران : ۴۰۶؛ طبقات: ۲۴۶) او را به نام نادر محمد یاد كرده اند. در دیباجه پس از نام خود و خان پیشگفته، بدون یادی از روزگار نگارش، می گوید این را در عجایب اجرام علوی و غرایب اجرام سفلی، از كتابهای مسالك و ممالك و «جامع العجایب، نزهت القلوب، روضة الصفا، عجایب البلدان و غرایب الدنیا، تحفة الغرایب و مجمع العجایب» گرد آورده «عجایب الطبقات» نامیدم. در ۷ طبقه : ۱-در آفرینش و عجائب طبقات آسمان و زمین و عرش و ملائكه و معراج ۲-تاریخ پیامبران و خلفای چهارگانه ۳-كیفیت ارض و سما و اقالیم وعجایب آن ۴-بعضی از امور عجیبه از تقاویم و رعد و برق ..۵-در علوم غریبه و شعبده، ۶. بعضی از مسایل غریبه شرعیه، ۷-علامات قیامت و خروج مهدی
آغاز:
" بسمله . غایت سعادت ابدی و نهایت كرامت سرمدی حمد كریمی است كه منظر هفت آشام اجرام را بكمال صمدیت مطبق بر افراشت و این ایوان صوامع انس شادروان مجامع قدس را در فضای قدرت معلق داشت از وجود بغایت موجودات علوی و سفلی را خلعت بوده لباس وجود پوشانید . "
انجام:
" دلاور چنگ از حضور عنایت شد خبر رسید كه باسكومكی ... سركار بیگم شمر و معه بیكم مذكور مردمان بلین قید كرده و ظفریاب خان پسر شمر و معه بیگم مذكور نشانیدند بگذارنید شاه نظام الدین عرض نمود كه نادهورا نر این پیشو بتاریخ سیزدهم ربیع الثانی سنه ۳۷ از بالای بام افتاده سرش بشكست و فوت شد. "
*
منابع
---------------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی كتابخانه دانشگاه تهران. ج.۸
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ
شمس الدین محمد کاتب بلخی از شاعرآن و ادیبان و خوشنویسان قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است . وی در غزل و قصیده مهارتی به سزا داشت و در خط و کتابت از استادان نامدار روزگار خویش بود. او معاصر سدید الدین محمد عوفی و از مداحان فخرالدین حسین عین الملک ، وزیر ناصرالدین قباجه از ملوک غفوریان مولتان و سند است.
شعری از او در مجموعه " اشعار " به شماره ۲۴۴۶ که در قرن یازدهم هجری جمع آوری شده ؛ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نوشته شده است.
نمونه شعر :
ابیاتی از قصیده در مدح وزیر عین الملک
دُرّ دریای ملاحت صورت زیبای تو
اشکم اندر عشق خود همرنگ مرجان یافته
...
هر مدد کز لعل توست و معجز عیسی خرد
دائم از خاک در دستور کیهان یافته
صاحب جمشید رتبت فخر دنیا عین ملک
آنکه ملک از رای او تمکین و امکان یافته
*
منابع
-----------------------------------------
- لباب الالباب صص ۴۸۵ ، ۴۸۶.
- تذکره عرفات العاشقین ج ۵ صص ۳۳۲۰ ، ۳۳۲۲.
- فهرست نسخه های خطی كتابخانه مرکزی دانشگاه تهران ج.۹ ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, شاعران بلخ
ابوطاهر محمد بن علي بن محمد بلخي از دانشمندان گمنام قرن پنجم هجری است . وی نسخه ای از " تجارب الامم " را در ۲۶ ربیع الثانی ۵۰۵ ه. ق. کتابت کرده است و میکروفیلم آن به شماره ۱۲۰ - ف در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران وجود دارد.
*
منابع
-----------------------------------------
- فهرست میكروفیلمهای كتابخانه مركزی دانشگاه تهران. ج.۱
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
عبدالرحیم بن عیدان بلخی از خوشنویسان قرن یازدهم هجری است. وی کتاب " انوار التنزیل " نوشته : عبدالله بیضاوی را به خط در اول جمادی الثانی ۱۰۹۹ ه. ق. کتابت کرده است. این کتاب به شماره ۳۹در کتابخانه حوزه علمیه آشتیان نگهداری می شود.و رقم کاتب در پایان نسخه چنین است :
"قد وقع الفراغ من تسوید الدفتر الاول من تفسیر القاضی البیضاوی نورالله مرقده فی غرة جمادی الثانی من شهور سنة الف و تسعة و تسعین علی ید ... ابن عیدان عبدالرحیم بلخی ..."
*
منابع
-----------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی كتابخانه حوزه علمیه آشتیان ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
عبدالرحیم بلخی از عارفان قرن یازدهم هجری است . وی در سال ۱۰۵۵ ه. ق رساله ای عرفانی را تالیف کرده است که به شماره ۴۶۴۷/۳ در کتابخانه گنج بخش در اسلام آباد پاکستان نگهداری می شود.
آغاز نسخه چنین است :
" لك الحمد یا من بیده الملك و هو علی كل شیئی قدیر ، و الصلاة و السلام..."
*
منابع
----------------------------------
- فهرست نسخه های خطی كتابخانه گنج بخش. ج.۲
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, عارفان بلخ
ناصر بلخی از شاعران گمنام است. در بیاض شماره ۴۸۶۵ کتابخانه آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان که در اوایل قرن چهاردهم هجری جمع آوری شده ، شعری از ناصر بلخی آمده است. سال تولد و درگذشت و دیگر مشخصات زندگی او به دست نیامد.
*
منابع
--------------------------------
- فهرست نسخ خطی فارسی انستیتوی آثارخطی تاجیكستان. ج.۳ ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, شاعران بلخ
حسن بن اسماعيل بن نور بن يحيي...نبيره بندگي شيخ المشايخ شيخ ...معز شمس بلخي از خوشنویسان قرن دهم هجری است . وی کتاب " لطائف العرفان " تالیف : احمد درواجکی بخارایی را به خط نستعلیق در ۲۵ رمضان ۹۱۹ ه. ق. کتابت کرده است. این کتاب به شماره در کتابخانه دانشگاه پنجاب در لاهور پاکستان وجود دارد.
*
منابع
---------------------------------------------------------
- فهرست مخطوطات شیرانی . ج.۱
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
نظام الدين محمد بن مير محمد عزيزخان انصاري مزاري بلخي از کاتبان قرن سیزدهم هجری است وی نسخه ای از کتاب " سیرالعارفین " نوشته : مولانا جمال الدین فضل الله دهلوی را به خط نستعلیق در سال ۱۲۴۱ ه. ق. کتابت کرده است. این نسخه به شماره ۱۸۹۳۲/۱ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی وجود دارد و رقم و تاریخ آن چنین است :
"... تمام شد كتاب مستطاب سیر العارفین من مصنفات حضرت مولانا شیخ جمال الدین فضل الله دهلوی قدس سره بدست خط فقیر حقیر نظام الدین محمد بن میر محمد عزیزخان انصاری مزاری بلخی متولی روضه متبركه حضرت مرتضوی رض در روز جمعه وقت نماز عصر قبل از عصر خواندن در بیست و پنجم ماه جمادی الثانی در سال هزار و دو صد و چهل و یك از هجرت در آخر سال مرغ دهم دلو سنه ۱۲۴۱ تم این نسخه را نوشته شد از روی نسخه كه خواجه جان اجمیری ره در ماه ربیع الآخر در سال هزار و هژده از هجرت نوشته بود سنه ۱۰۱۸ ... "
*
منابع
-------------------------------------
- فهرست نسخه های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی ج ۵۲ ص
برچسب‌ها: مشاهیر بلخ, خوشنویسان بلخ
|